De militaire identiteit van het Regiment Van Heutz 1950-2000

Dit onderzoek behandelt de veranderingen binnen de militaire identiteit van het Regiment Van Heutsz tussen 1950 en 2000. In de originele vorm van Wim Klinkert beschrijft het concept militaire identiteit hoe een natie zichzelf als militaire macht beschouwt. In dit onderzoek wordt het idee van Klinkert specifiek toegepast op één specifiek legeronderdeel, namelijk het Regiment Van Heutsz. Hierbij wordt gekeken naar zowel de invloed van het interne zelfbeeld, als het externe zelfbeeld binnen de krijgsmacht. Met behulp van Benedict Anderson’s theorie over imagined communities, Eric Hobsbawm’s invented traditions en de ideeën van Ernest Renan en Ernest Gellner over het proces van natievorming, wordt onderzocht en verklaard hoe de militaire identiteit van het Regiment Van Heutsz tot stand is gekomen en veranderingen ondergaat. Als uitgangspunt wordt hierbij de samenhang tussen de functie, traditie en stabiliteit van het regiment gebruikt. Vanaf de oprichting van het regiment in 1950 tot de uitzending naar Bosnië in 1999 heeft het regiment vele veranderingen doorgemaakt. Het regiment heeft een eigen karakter dat samenhangt met traditie, functie en de stabiele verhouding daartussen. Ondanks dat het representeren van een historische continuïteit de kerntaak is van het regiment als traditie-eenheid, is van een statisch zelfbeeld geen sprake. Traumatische gebeurtenissen, zoals de Korea-oorlog, creëren authentieke tradities voortkomend uit het regiment zelf, niet uit een opgelegd narratief. Daarmee is de historische band met het verleden slechts gedeeltelijk invented van aard. Dat traditie niet het enige component is waaruit militaire identiteit bestaat wordt duidelijk wanneer gekeken wordt naar de functie van het regiment. Het kan zelfs voorkomen dat binnen hetzelfde regiment twee militaire identiteiten ontstaan als een regiment bestaat uit eenheden met verschillende functies. Het positieve zelfbeeld van 48 Painfbat en tegelijkertijd het negatieve zelfbeeld van de IBC’en zijn hier voorbeelden van. Nationalisme heeft binnen het Regiment Van Heutsz nooit een rol van belang gespeeld. Gedurende de Korea-oorlog was al sprake van een internationaal bewustzijn onder de soldaten en deze ontwikkeling heeft zich gedurende de Koude Oorlog voortgezet. De KNIL-erfenis en regimentstradities werden vooral aangewend om een band of brothers te creëren, niet een korpsgeest op basis van nationale saamhorigheid. De herstructurering van de krijgsmacht in de jaren 90 heeft deze tendens alleen maar versterkt, zelfs tot op het punt dat landsverdediging een secundaire taak werd voor de KL. De nieuwe luchtmobiele brigade die in de plaats was gekomen van de vele pantserinfanteriebataljons was immers voornamelijk geschikt voor flitsoperaties, niet op langdurige verdediging en zware confrontaties. Tevens wordt in de laatste tien jaar van de onderzoeksperiode duidelijk hoezeer stabiliteit cruciaal is voor een gezonde militaire identiteit. Voor een sterke band tussen parate eenheid en traditie-eenheid is een stabiele relatie van het grootste belang. Wanneer beide te veel verstekt worden dreigt dissociatie, welke alleen verholpen kan worden door intensieve traditiehandhaving teneinde de band met de imagined community te herstellen.