Een politiek spel?

De laatste jaren is er veel discussie ontstaan over de staat waarin de Nederlandse journalistiek verkeert. Er gaan geluiden op dat journalisten zich in toenemende mate laten inpakken door pr-professionals. Daarnaast zouden persberichten steeds vaker zonder enige controle worden gepubliceerd. Het roept de vraag op in hoeverre deze bevindingen ook opgaan voor de parlementaire journalistiek. De parlementaire journalistiek is vrijwel de enige schakel tussen politiek en burger en vervult daarom een belangrijke waakhondfunctie. Deze functie is in het geding als blijkt dat parlementair journalisten zich laten beïnvloeden door spindoctors en persvoorlichters uit politiek Den Haag. Voor dit onderzoek is gekozen voor een kwalitatieve onderzoeksmethode om de hoofdvraag ‘Hoe verhouden parlementair journalisten en voorlichters zich tot elkaar?’ te beantwoorden. Er zijn in totaal veertien journalisten geïnterviewd over de manier waarop zij in hun dagelijkse werkzaamheden te maken krijgen met spindoctors en voorlichters. Ook werd de journalisten gevraagd hoe de dagelijkse praktijk als journalist in Den Haag eruit ziet, wie hun belangrijkste bronnen zijn en op welke manieren zij het nieuws selecteren. De belangrijkste resultaten uit dit onderzoek zijn dat de verhoudingen tussen voorlichters en journalisten op het gebied van aantallen in elk geval scheef liggen. Volgens schattingen van de journalisten zijn er veel meer voorlichters dan journalisten in Den Haag. Uit dit onderzoek blijkt daarnaast dat de verhoudingen tussen journalistiek en voorlichting zich op de overige gebieden het beste laten omschrijven als een spel: een spel kun je niet alleen spelen. Er is volgens de journalisten in zekere mate sprake van een afhankelijkheidsrelatie, waarbij er op een ontspannen manier met elkaar wordt samengewerkt. Soms bemoeilijken voorlichters het werk van de journalist, bijvoorbeeld door informatie achter te houden of eenzijdige en gekleurde informatie te geven of worden politici afgeschermd. Het is volgens de journalisten echter niet heel moeilijk om door de spintechnieken heen te prikken. Door ten alle tijden meerdere bronnen te raadplegen, kan volgens de journalisten altijd het juiste verhaal worden gereconstrueerd. De vraag is of dit positieve beeld ook daadwerkelijk klopt. Uit een aantal interviews kwam naar voren dat journalisten aangeven dat er bij andere media weldegelijk sprake is van beïnvloeding door voorlichters. Dit lijkt ook waarschijnlijk, aangezien voorlichters in groten getale in Den Haag aanwezig zijn en bij uitstek gekleurde informatie geven. We kunnen concluderen dat journalisten in elk geval proberen hun onafhankelijke rol te behouden, maar op basis van de interviews is het lastig om te stellen in welke mate er sprake is van beïnvloeding. De informatie die uit de interviews naar voren kwam lijkt daarmee een ideologische afspiegeling van de werkelijkheid.