Broedplaatsen in het cultureel ecosysteem van het Oostelijk Havengebied en de Czaar Peterstraat

Het stimuleren van stedelijke ontwikkeling door middel van kunst en cultuur wordt in sociologisch onderzoek sinds het einde van de 20e eeuw veelvuldig behandeld. Dat kunst een revitaliserende werking zou hebben op binnenstedelijk vastgoed, wordt in verband gebracht met culturele gentrificatie dat in de jaren zestig in de New Yorkse wijk SoHo plaatsvond. De wijk met de verlaten fabrieken werd in de jaren zestig gebruikt als ateliers voor kunstenaars waardoor het in de jaren tachtig in toenemende mate aantrekkelijk werd bij een hoge middenklasse. De ateliers transformeerden tot ruime loft woningen waardoor dit sociale demografische gevolgen had voor de wijk. Het gentrificatieproces is in dit geval deels teweeggebracht door het bottom-upproces dat de symbolisch waarde van de kunstenaars in gang hebben gezet. Het SoHo-effect, zoals dit wordt genoemd, laat zien hoe kunst in een wijk sociale en economische ontwikkeling kan stimuleren. Als gevolg wordt dit proces in cultuurbeleid toegepast, overheden zetten met toenemende mate kunst en cultuur in, om stedelijke ontwikkeling te bevorderen. Deze instrumentele functie van kunst wordt ook ingezet door de gemeente Amsterdam met het initiatief Bureau Broedplaatsen (BBp). De gemeente Amsterdam streeft ernaar door middel van de kunstbroedplaatsen in stad de creatieve, economische, sociale en ruimtelijke vitaliteit van Amsterdam te ondersteunen. Naast dat de gemeente hiermee kunstenaars van werkplaatsen voorziet, streeft de gemeente hiermee ook het stedelijke culturele klimaat en het imago van de wijk bevorderen. Dit onderzoek richt zich op de merkbare factoren van kunstbroedplaatsen in het cultureel ecosysteem van een wijk. De doelstelling van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de perceptie van het cultureel ecosysteem van het Oostelijk Havengebied en de Czaar Peterstraat en in hoeverre broedplaatsen hierin een rol spelen. De Oostelijke Havens van Amsterdam huisvest vier broedplaatsen van het BBp. Door middel van kwalitatief onderzoek naar het cultureel ecosysteem van de wijk, met behulp van interviews met bewoners en ondernemers, is inzicht verworven in de sociale, culturele en economische uitwisselingen in de wijk. Hiermee is achterhaald in hoeverre kunstbroedplaatsen van het Bureau Broedplaatsen hier deel van uitmaken. De discussie die in het onderzoek centraal staat is dat cultuur enerzijds bottom-up ontstaat en anderzijds top-down wordt geïmplementeerd. Naar aanleiding van de bevindingen is gebleken dat de kunstbroedplaatsen van het Bureau Broedplaatsen in de perceptie van de ondernemers en bewoners van het Oostelijk Havengebied en de Czaar Peterstraat, nauwelijks bijdrage leveren aan het cultureel ecosysteem van het gebied. Interessant echter zijn de culturele organisaties die wel deel uitmaken van het cultureel ecosysteem van de wijken. Dit onderzoek achterhaalt waarom deze organisaties, in de perceptie van bewoners en ondernemers, wél bijdragen aan het cultureel ecosysteem van het Oostelijk Havengebied en de Czaar Peterstraat en de broedplaatsen van het BBp minder. De conclusie levert een maatschappelijke en wetenschappelijke bijdrage aan het onderzoek op het gebied van kunst en cultuur en stedelijke ontwikkeling.