De regulering van de Rotterdamse prostitutie tijdens de tweede helft van de negentiende eeuw

Het onderwerp van deze thesis is de beleidsvorming en omgang met prostituees in Rotterdam tijdens de tweede helft van de negentiende eeuw. Gedurende de negentiende eeuw was de prostitutie gereglementeerd. In eerste instantie was het Napoleon die in 1811 vanuit het perspectief van een gezonde krijgsmacht de invoering van de gereglementeerde prostitutie realiseerde. Het doel was geslachtsziektes binnen het leger te beperken. In Rotterdam werd in 1847 een politieverordening van kracht waarin bepaald werd dat prostituees zich wekelijks moesten laten controleren. Prostituees die een ziekte bij zich droegen, werden verboden zich te prostitueren. Sommige gemeentes kozen ervoor de zieke prostituees te behandelen in speciaal daarvoor ingerichte instellingen. In Rotterdam werden besmette prostituees behandeld in het 'Ziekenhuis voor aan Syfilis lijdende vrouwen'. Het archief van dit ziekenhuis bevind zich in het Gemeentearchief Rotterdam en vormde de basis van dit onderzoek. Aan de hand van de patiëntenregisters, documenten van het bestuur en correspondentie tussen het ziekenhuis, burgers, burgemeester en politiecommissarissen wordt een beeld gevormd van de omgang met prostituees tijdens de tweede helft van de negentiende eeuw. In het eerste hoofdstuk wordt een theoretisch kader gevormd aan de hand van de theorieën van Jos van Ussel, Norbert Elias en Michel Foucault. Volgens deze wetenschappers vonden er vanaf het einde van de middeleeuwen ingrijpende veranderingen in de maatschappij plaats. Urbanisatie en modernisatie veranderden de machtsstructuur binnen de maatschappij. Als gevolg hiervan veranderde de omgang met seksualiteit. Over op welke manier deze veranderingen zich uitte verschilden Foucault en Van Ussel van mening. Met behulp van de theorieën van Foucault, Elias en Van Ussel wordt een beeld gevormd van de seksuele moraal die heerste tijdens de negentiende eeuw. Op deze manier kan bestaan van het 'Ziekenhuis voor aan Syfilis lijdende vrouwen' beter verklaard en begrepen worden. Het tweede hoofdstuk behandeld de totstandkoming van het prostitutiereglement, de handhaving en randverschijnselen ervan. Een gevolg van het prostitutiereglement was het ontstaan van de illegale prostitutie. Vrouwen die zich zonder te registreren prostitueerden werden een probleem voor de politie. In het derde hoofdstuk staat de behandeling van prostituees in het 'Ziekenhuis voor aan Syfilis lijdende vrouwen' centraal. Hier belandde prostituees nadat bij hen een geslachtsziekte was geconstateerd. Aan de hand van inventarissen, brieven en een aantal affaires wordt een beeld geschetst van het leven in het 'Ziekenhuis voor aan Syfilis lijdende vrouwen'. Uit dit hoofdstuk zal blijken dat (gedwongen) opname in het ziekenhuis in feite gelijk stond aan gevangenisstraf. De slechte naam van het ziekenhuis zorgde voor personeel van laag allooi. Hierdoor was er sprake van corruptie binnen de instelling. Begin negentiende eeuw werd het maatschappelijke debat over de omgang met prostitutie gedomineerd door medici en de wetenschap. Aan het eind van de negentiende ontstond steeds meer weerstand tegen de gereglementeerde prostitutie. Vanwege morele redenen werd prostitutie in zijn geheel verwerpelijk geacht en moest ook de gereglementeerde prostitutie verdwijnen. Binnen dit onderzoek valt die verschuiving enigszins waar te nemen.