Regionale gebiedsontwikkeling en verevening

Op 17 mei 2005 heeft de Tweede Kamer de Nota Ruimte aangenomen. In deze nota wordt het belang onderstreept van gebiedsgerichte ontwikkelingen op regionaal niveau. Gebiedsontwikkeling op regionaal niveau (met groene, blauwe, paarse en rode functies) wordt als belangrijk beschouwd om met name de ruimtelijke kwaliteit van plannen te vergroten. Daarnaast bestaat de gedachte dat op regionaal niveau met kostenverhaal en verevening betere mogelijkheden gevonden kunnen worden om groene en blauwe elementen als ook infrastructuur te accommoderen. In mijn onderzoek heb ik de mogelijkheden onderzocht van bovenplanse verevening en kostenverhaal bij regionale gebiedsontwikkeling, in het bijzonder bij “rood voor groen” projecten. Na onderzoek, vanuit theorie en praktijk, kom ik tot de conclusie dat de wet op dit moment geen mogelijkheden biedt voor bovenplanse verevening en kostenverhaal. Slechts via een vorm van actief grondbeleid is het mogelijk om kosten van bovenplans voorzieningen te verevenen met een gemeentelijke danwel regionale grondexploitatie waarin rode en andere profijtelijke bestemmingen worden gerealiseerd. De vraag is derhalve aan de orde of er behoefte is aan een nieuw instrumentarium. Een instrument voor bovenplans kostenverhaal en verevening waarbij ook kosten van bovenplanse voorzieningen kunnen worden verhaald op particuliere grondexploitanten. Een dergelijke verhaalsmogelijkheid zou mijns inziens eenvoudigweg kunnen worden meegenomen in het nieuwe wetsvoorstel voor de Grondexploitatiewet. Ook zou men zich kunnen afvragen of op dit moment niet andere mogelijkheden bestaan voor bovenplanse verevening en kostenverhaal.Uit onderzoek van het Onderzoeksinstituut OTB te Delft komt naar voren dat in de praktijk bovenplans verevenen al dikwijls voorkomt. In dit onderzoek wordt voorts geconcludeerd dat de knelpunten ten aanzien van bovenplanse (regionale) verevening in de praktijk tot nu toe meevallen. Alleen het risico van nietigheid bij vrijwillige vereveningsafspraken met particuliere grondexploitanten wordt als duidelijk knelpunt ervaren. Problemen met kostenverhaal en verevening liggen met name op het vlak van gebrek aan samenwerking tussen partijen met belangen op de betreffende ontwikkelingslocaties. Veel knelpunten blijken te maken te hebben met problemen met betrekking tot het proces. De kansen voor bovenplanse verevening worden onvoldoende benut door gebrek aan vertrouwen en gebrek aan samenwerking. Eigen onderzoek in het project “Hart van de Heuvelrug” leidt tot dezelfde conclusies.