Back to Java

In de afgelopen decennia is de autoriteit van menig traditioneel identiteitsbepalend instituut ondermijnd. De moderne mens construeert haar of zijn identiteit steeds minder op basis van religie, gender, etniciteit, sociale klasse of politieke voorkeur. Dit zorgt voor een toenemende onzekerheid in het zelfbewustzijn van de mens, waardoor het identiteitsvraagstuk actueler is dan ooit. Want als we ons niet meer op basis van religie, gender, etniciteit en sociale klasse van anderen onderscheiden, op welke gronden dan wel? In deze Master Thesis is gekeken naar de rol van populaire cultuur in identiteitsconstructie. Hierbij ligt de focus op het belang van een cultureel geheugen. Een cultureel geheugen is het gedeelde verleden van mensen dat hen op cultureel niveau met elkaar verbindt. Uit verschillende studies (cf. Van Dijck, 2006 ; Connerton, 1989 ; Kong, 1999) is al gebleken dat het cultureel geheugen een grote rol speelt in identiteitsconstructie op zowel persoonlijk als collectief niveau. In dit onderzoek staan de fans van de Nederlandse rockband Kane centraal. Door middel van diepte-interviews is nagegaan in hoeverre een gedeelde identiteit of een gedeeld verleden, waaronder de Indonesische achtergrond van de bandleden, een rol speelt binnen het fandom. Hierbij is aan de hand van onder meer de theorie van Lawrence Grossberg (1992) gekeken hoe prominent het fanobject, Kane, aanwezig is op de mattering maps van de verschillende fans. Dit houdt in dat is onderzocht hoe belangrijk de rol van Kane is in de identiteit van verschillende fans. Fandom kan op verschillende niveaus invloed hebben op de identiteit van fans. Er bestaan namelijk veel uiteenlopende gradaties Kane-fans. De mate waarop fandom zich manifesteert als identiteitsbepalend kan dus per fan verschillen. Dat de positie van fandom op de matterings maps van fans per individu kan variëren, wil echter nog niet zeggen dat fandom een volledige individuele keuze is. De mattering maps ontstaan namelijk in relatie tot gedeelde culturele betekenissen. Uit dit onderzoek blijkt dat Kane-fans hun fandom veelal construeren aan de hand van hegemonisch cultureel gedrag. Allereerst aan de hand van overheersende culturele houdingen op collectief niveau. Het fandom voor Kane blijkt namelijk in veel gevallen gestoeld te zijn op typisch Nederlandse cultuuraspecten die voortkomen uit het cultureel geheugen van Nederland. Daarnaast speelt het dominante cultuurgedrag van de sociale omgeving ook een bepaalde rol in het fandom voor Kane. Dit is in lijn met de theorie van Pierre Bourdieu (1984) dat smaak, als belangrijke factor in identiteitsconstructie, de sociale positie van iemand accentueert. In dit onderzoek wordt dus duidelijk gemaakt dat Kane-fandom doorgaans gefundeerd is op een gedeelde culturele identiteit, wat gezien kan worden als belangrijk onderdeel van de collectieve identiteit van Nederlanders. Gedeelde culturele identiteit speelt in die zin een aanzienlijke rol binnen de fancultuur van Kane. Daarnaast blijkt dat de Indonesische achtergrond van de bandleden geen rol van betekenis speelt in het fandom van de meeste fans. Cultureel geheugen is dus van belang in de fancultuur van Kane, maar die is niet gebaseerd op gedeelde etniciteit, maar op gedeeld gedrag en gedeelde opvattingen.