De patientenwijzer: Een uitdading tussen reeds bestaande hulpmiddelen als oplossing voor medicatieveiligheid bij zelfstandig wonende ouderen.

Samenvatting In de afgelopen twee decennia zijn grote verschuivingen ontstaan in het verstrekken van medicatie. Omdat ziekenhuizen de ligduur van patiënten zo kort mogelijk willen maken verschuift medische zorg steeds meer van intramurale naar extramurale zorg. Hoewel dit sinds invoering van de marktwerking in 2006 financieel aantrekkelijker blijkt voor ziekenhuizen, brengt dit wel enige problemen met zich mee voor medicatieveiligheid bij de patiënt thuis. Patiënten worden steeds eerder naar huis gestuurd met daarbij instructies voor medicatie-inname thuis, wat ook inhoudt dat er relatief minder professioneel toezicht wordt gehouden op juiste navolging van medicatie-inname en de patiënt meer verantwoordelijkheid krijgt bij het juist gebruiken van de medicatie. Deze verantwoordelijkheid kan voor sommige patiënten (te) zwaar zijn, wat leidt tot meer medicatiefouten. In dit onderzoek zijn drie hulpmiddelen voor zelfstandig wonende ouderen thuis bekeken die medicatieveiligheid thuis moeten verbeteren. Namelijk de medicijndoseerbox, de elektronische pildispenser (met baxterrol) en de Patiëntwijzer (een pictogrammen- en symbolentechniek). In dit onderzoek is gekeken hoe zowel zorgverleners als zelfstandig wonende ouderen deze drie hulpmiddelen ervaren en hoe de Patiëntwijzer als innovatief hulpmiddel tussen de twee reeds beschikbare hulpmiddelen past. Om dit te onderzoeken is gebruik gemaakt van acht individuele interviews (zeven ouderen en één zorgverlener), observaties bij de geïnterviewde ouderen thuis en een focusgroep met zorgverleners. Uit de empirie is gebleken dat de zelfstandig wonende ouderen (tussen de zeventig en drieëntachtig jaar) niet erg open staan voor een medicijndoseerbox, een elektronisch pildispenser of Patiëntwijzer en graag zo lang mogelijk zelf de regie in handen willen houden. In tegenstelling tot de ouderen zien de zorgverleners wel de toegevoegde waarde van zowel de baxterrol (ook in de elektronische dispenser) als de Patiëntwijzer. Wat hen betreft is de Patiëntwijzer alleen van meerwaarde wanneer het gecombineerd wordt met reeds bestaande hulpmiddelen. In combinatie met medicijndoosjes, informatiefolders en medicatietoedienlijsten zou de Patiëntwijzer van toegevoegde waarde zijn. Combinaties met baxterrollen (in elektronische dispensers) en medicijndoseerboxen blijken uit de empirische data moeilijk haalbaar. Om daadwerkelijk van toegevoegde waarde te zijn voor medicatieveiligheid bij zelfstandig wonende ouderen, moeten problemen zoals begrijpelijkheid van de pictogrammen en symbolen nog wel verbeterd worden. Summary In the past two decades major shifts occured in the provision of medication. Because of hospitals who want to make the length of stay of hospital patients as short as possible, medical care increasingly shifts from inpatient to outpatient care. Although this has financial incentives for hospitals, it creates some medication safety problems at the patient's home. Patients are sent home with instructions for taking medication at home, which also means relatively less professional supervision on adherence of medication intake and the patient becomes more responsibility regarding the correct use of his medication. This responsibility may be (too) heavy for some patients, leading to more medication errors. In this study three tools which should improve medication safety at home for independently living elderly, are examined. Namely the medication pillbox, the electronic pill dispenser (with a Baxter role in it) and the Patiëntwijzer (an icon and symbol technique). In this study is examined how both caregivers and independently living elderly experience these three tools and how the Patiëntwijzer fits between the other two tools which are already available. To investigate this, eight individual interviews (seven elderly and a caregiver), observations by the interviewed elderly at home and a focus group with caregivers, are used. The empirical evidence has shown that the independently living elderly (between seventy and eighty-three years old) are not very open to a medication pill box, electronic pill dispenser of Patiëntwijzer and want themselves in control as long as possible. Unlike the independently living elderly, caregivers see the added value of both the Baxter roles (in the electronic dispenser) and the Patiëntwijzer. According to them the Patiëntwijzer only has a added value combined with existing tools. In combination with medicine boxes, information leaflets and medication administer lists, the Patiëntwijzer would be of value. Empirical evidence also proved that combinations with Baxter roles (in electronic dispensers) and medication pill boxes are difficult to achieve. To actually add value to medication safety by independently living elderly, problems such as comprehensiveness of the icons has to be improved.