Schreeuw om cultuur of….?

30 september 2010 presenteerden de nieuwe fractievoorzitters van het kabinet VVD, CDA en PVV het regeerakkoord (en gedoogakkoord) voor de komende periode. Hierin stond onder andere een bezuiniging van 200 miljoen aan kunst- en cultuursubsidies opgenomen, een bezuiniging doorgevoerd per januari 2013. Tegelijkertijd werd ook aangekondigd dat het BTW tarief op culturele producten met 13 procent zou stijgen per januari 2011. Dit leidde tot het fenomeen ‘schreeuw om cultuur’: een diversiteit aan berichtgeving en activiteiten. Deze ‘schreeuw’ ontstond middenin de vierjaarlijkse periode van de Cultuurnota, dat sinds haar bestaan ook zorgt voor commotie en discussie (Twaalfhoven, 2005). Door de complexiteit en ontoegankelijkheid van informatie omtrent politieke besluiten kennen media een belangrijke rol, met een groot belang bij objectieve berichtgeving (Westerstahl, 1983). Er bestaat de mogelijkheid tot sturing van informatie, door bijvoorbeeld het selecteren van enkele aspecten en deze meer aanwezig te laten zijn. Dit fenomeen genaamd ‘framing’ heeft de mogelijkheid tot sturing in ‘hoe’ de lezer denkt over onderwerpen die centraal staan in berichtgeving. De referentiekaders van de ontvanger, oftewel de individuele frames, en de aansluiting hierop van de mediaframes bepalen uiteindelijk de mate van invloed van ‘framing’. Via een kwantitatieve inhoudsanalyse met deductieve onderzoeksstrategie zijn de mogelijke patronen en frames in berichtgeving over de (wijzigende) culturele financiering van Nederland onderzocht. Aan de hand van generieke frames, opgesteld door Semetko en Valkenburg (2000), heeft een analyse plaatsgevonden over 219 artikelen uit zeven landelijke geschreven kranten. Daarbij vallen diverse patronen op. Bijvoorbeeld dat in de laatste drie maanden van 2010 er meer berichtgeving is in vergelijk met de eerste drie maanden van 2011. Media kennen daarbij in beide periodes een grote inhoudelijke focus toe in de belichting van het onderwerp. Een ander patroon is zichtbaar in de relatief grote belichting van de sector ‘podiumkunsten’ in de berichtgeving, in vergelijk met andere sectoren aangeduid door de Raad voor Cultuur. Ook het patroon dat negatieve toonzetting in de berichtgeving meer aandacht krijgt dan positieve toonzetting is zichtbaar. Het patroon van relatief grote afwezigheid van de gebruikers van kunst- en cultuurproducten in de berichtgeving is kenmerkend, net als de grote aanwezigheid in de berichtgeving van de beroepsgroep(en) in het culturele werkveld. Dominantie van het verantwoordelijkheidsframe in de berichtgeving duidt op de mogelijkheid tot (sturing in) beeldvorming over de verantwoordelijkheid van de overheid bij dit onderwerp. Verschillen in de berichtgeving per medium zijn tevens onderzocht. Hierbij zijn de resultaten onder andere getoetst met eerder onderzoek van Bakker en Scholten (2003), van Hoof (2000) en Kussendrager, van der Lugt en Rogmans (2002) die allen een signatuur toekennen aan de verdeling van ‘populaire’ kranten en ‘kwaliteits’ kranten.