Motieven en strategieën van presentatie-instellingen; de ontwikkeling van beleid ten tijde van bezuinigingen

Dit onderzoek gaat over presentatie – instellingen in het veld van de beeldende kunsten. De onderzochte instellingen zijn: Witte de With (Rotterdam), Stroom (Den Haag), MU (Eindhoven) en het Van Abbemuseum (Eindhoven). Deze presentatie-instellingen zijn als casestudies geselecteerd, omdat zij vanwege de focus op hedendaagse en innovatieve kunst extra kwetsbaar zijn. De instellingen zullen door de aankomende nationale bezuinigingen worden getroffen, omdat er in het nieuwe cultuurbeleid flink gaat worden bezuinigd op kunst en cultuur. Instellingen krijgen in het huidige tijdsbestek te weinig tijd om hun organisatie te hervormen en duurzame strategieën te ontwikkelen om zo to reageren op de bezuinigingen. Presentatie - instellingen zijn hard bezig om de balans tussen organisatorische aspecten en financiële vereisten enerzijds en artistiek – inhoudelijke aspecten anderzijds in stand te houden. Het gevaar dat de bezuinigingen met zich mee brengen is dat de nadruk te veel op organisatorische en financiële aspecten komt te liggen, waardoor de artistiek – inhoudelijke kant in de verdrukking komt. De hoofdvraag van dit onderzoek is dan ook: “Hoe gaan instellingen hiermee om en hoe zorgen zij ervoor dat de balans in tact blijft?”. Door middel van de vier casestudies brengt dit onderzoek in kaart hoe presentatie – instellingen inhoudelijk vorm hebben gegeven aan het nieuwe beleid en in hoeverre dit nieuwe beleid integer is. De integriteit blijft in stand wanneer de instellingen hun kernwaarden en artistieke missie niet ondergeschikt maken aan commerciële strategieën. In het theoretisch kader wordt er ingegaan op de hedendaagse beeldende kunst en welke patronen dat met zich meebrengt aangaande publiek, product en financiering. Ook wordt er uiteen gezet wat een presentatie – instelling is en wat de complexe positie van de instelling veroorzaakt. Aan de hand van interviews wordt er ingegaan op de beleidsplannen voor 2013-2016. Met name wordt er getracht de motivatie van bepaalde strategieën te achterhalen en in hoeverre die motivatie voortkomt uit de artistieke missie en de kernwaarden. Uiteindelijk worden de nieuwe beleidsplannen geëvalueerd en ter discussie gesteld. Ook worden er aanbevelingen gedaan, zodat de presentatie – instellingen baat hebben bij dit onderzoek. Een belangrijke bevinding naar aanleiding van het onderzoek is, dat presentatie – instellingen meerdere bronnen van inkomsten hebben. De overheid is altijd de belangrijkste bron geweest, de rest van het budget komt voort uit zowel de markt als de informele sfeer. Het is onderdeel van de identiteit van een presentatie – instelling dat er creatief met beschikbare bronnen wordt omgegaan. Hierdoor hebben de instellingen ondanks de bezuinigingen een aantal alternatieve bronnen tot hun beschikking. Een belangrijk aspect van de financiële relaties is dat alle relaties voortkomen uit een gedeelde visie, missie, kernwaarden of ideologie. De financiële relaties zijn dus inhoudelijk gedreven. Dit betekent dus dat de artistieke missie van presentatie – instellingen altijd blijft gewaarborgd.