De ontwikkeling van spoorinfrastructuurbeheerders in de haven

De markt voor het goederentransport per spoor heeft de afgelopen jaren een aantal veranderingen ondergaan. De Europese Unie heeft een duidelijke visie hoe deze markt ingericht dient te worden. Waar voorheen de markt voor zowel het beheer van het spoor als de exploitatie ervan, beheerst werd door slechts èèn publieke instelling, diende de markt geliberaliseerd te worden en opengesteld voor concurrentie. Liberalisering is een proces waarbij in een bepaalde sector wettelijke barrières worden weggenomen waardoor de markt toegankelijk wordt en competitie wordt gestimuleerd. Volgens de Europese Commissie moest de efficiëntie van het goederenvervoer per spoor omhoog en de klantgerichtheid en keuzemogelijkheid moesten worden bevorderd. Hiertoe diende de Unie een drietal richtlijn pakketten uit. Deze richtlijnen werden ieder op eigen wijze in de nationale regelgeving geïmplementeerd. De effecten van deze maatregelen hebben echter niet allemaal tot de gewenste resultaten geleid. Uit verschillende studies is gebleken dat er in bepaalde gevallen sprake is geweest van een negatieve invloed op de coördinatie en de efficiëntie van de processen binnen het transportproces van goederenvervoer per trein. De marktpartijen hebben zich moeten aanpassen aan de nieuwe marktsituatie om de ontstane inefficiënties te verminderen. In deze paper is daarom gekeken naar wat de rol van de spoorinfrastructuurbeheerder geweest is onder deze veranderde omstandigheden. De focus van het onderzoek ligt op de spoorinfrastructuurbeheerders in de havens van Rotterdam en Antwerpen. Voor het vergaren van informatie is een literatuuronderzoek gedaan en is een interview afgenomen bij werknemers van Infrabel, de spoorinfrastructuurbeheerder in België. Over het algemeen is te zeggen dat de infrastructuurbeheerders in de havens van Rotterdam en Antwerpen een grote verandering hebben doorgemaakt, zowel binnen de structuur van de organisatie als binnen hun werkzaamheden. Zij zijn afgescheiden van hun moeder bedrijf en zijn beiden als infrastructuurbeheerder een aparte instantie geworden. In de haven van Rotterdam is de infrastructuurbeheerder ook nog eens een aparte organisatie, afgescheiden van de nationale infrastructuurbeheerder. Het aantal actieve marktpartijen is erg toegenomen. De werkzaamheden van de infrastructuurbeheerders zijn hierop aangepast. De markt is complexer geworden en hierop hebben de spoorinfrastructuurbeheerders moeten anticiperen. Voornamelijk in de coördinatie van het transportproces hebben zij een actievere houding aangenomen. Er zijn echter een aantal verschillen tussen de spoorbeheerders in de havens van Rotterdam en Antwerpen. De traditionele werkzaamheden, de exploitatie en het beheer van het spoor, staan nog steeds centraal maar daarnaast is een stukje logistieke dienstverlening bij gekomen. Door verschillende incentives is de infrastructuurbeheerder in Rotterdam hier verder in dan de infrastructuurbeheerder in Antwerpen.