Teams en veiligheid in de langdurige zorg

Het doel van deze studie is om te onderzoeken hoe vak inhoudelijke kennis de relatie tussen leiderschapsstijl en veiligheidscultuur in zorgteams binnen de langdurige zorg sector beïnvloedt. Eerst is de relatie tussen transformationeel en transactioneel leiderschap op veiligheids attitude in teams onderzocht. Vervolgens is geanalyseerd hoe opleidingsniveau en werkervaring de relaties tussen deze leiderschapsstijlen en veiligheidsattitude modereert. Hiervoor is gebruik gemaakt van cross-sectionele onderzoeksmethoden waarbij 607 vragenlijsten zijn ingevuld door zorgmedewerkers uit 9 gezondheidszorgorganisaties. Resulterend in 60 zorgteams uit thuiszorg, verpleeghuiszorg en gehandicaptenzorg. De vragenlijst is samengesteld uit een Nederlandse versie van de safety attitude questionnaire, een ingekorte versie van de Multi leadership questionnaire en respondentenkenmerken over onder andere nationaliteit, opleidingsniveau en werkervaring in teams (Sexton et al. 2006; Hartog et al. 1994). Op basis van literatuurstudie werd verwacht dat transformationeel leiderschap een positieve invloed heeft op veiligheidsattitude (Wong & Cummings 2007; Burke et al. 2006) terwijl transactioneel leiderschap naar verwachting een negatieve invloed heeft op veiligheidsattitude (ibid.). Daarnaast bleek uit onderzoek buiten de langdurige zorg dat een hoger opleidingsniveau en/of meer werkervaring binnen teams een positief modererende invloed heeft op de relatie tussen transformationeel leiderschap en veiligheidsattitude (Künzle et al. 2009). Een hoger opleidingsniveau of meer werkervaring binnen teams zou naar verwachting een negatieve modererende invloed hebben op de relatie tussen transactioneel leiderschap en veiligheidsattitude (Zaccaro et al. 2001). De resultaten van regressie analyses op geaggregeerde team data laten zien dat transformationeel leiderschap zoals verwacht een positieve invloed heeft op veiligheidsattitude. Eveneens werd een positieve invloed tussen transactioneel leiderschap en veiligheidsattitude gevonden, dit in tegenstelling met gevonden literatuur. Daarnaast werd een positieve modererende invloed gevonden van opleidingsniveau op de relatie tussen transformationeel leiderschap en een negatief modererende invloed van opleidingsniveau op de relatie tussen transactioneel leiderschap en veiligheidsattitude. Meer werkervaring binnen een team heeft een positieve invloed op de relatie tussen transformationeel leiderschap en veiligheidsattitude. Er werd geen bewijs gevonden voor een modererend effect van werkervaring binnen een team op de relatie tussen transactioneel leiderschap en veiligheidsattitude. Concluderend geeft deze studie het belang aan voor het gebruik van een passende leiderschapsstijl voor ieder team (afhankelijkheid van het niveau van vakinhoudelijke kennis). Transformationeel leiderschap is hierin een geschiktere optie om veiligheidsattitude te genereren wanneer een zorgteam een hoger opleidingsniveau en meer werkervaring heeft. In teams met een lager opleidingsniveau is een transactionele leiderschapsstijl geschikter bevonden om een veiligheidsattitude te genereren. Het aan laten sluiten van leiderschapsstijl bij situationele factoren gerelateerd aan het team zal resulteren in langdurige zorg teams, die beter in staat zijn om te doen of gedaan te krijgen wat nodig is om veiligheidsattitude te verbeteren.