Het sturen van keuzes: de rol van huisartsen en zorgverzekeraars bij het kiezen van een ziekenhuis

Achtergrond: Een belangrijk doel van de invoering van de Zorgverzekeringswet (Zvw) in 2006 was het laten ontstaan van gereguleerde concurrentie tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders onderling om de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg te verbeteren. De concurrentie tussen zorgaanbieders kan onder andere worden bevorderd door als zorgverzekeraar patiënten te sturen in hun ziekenhuiskeuze. Doel: Onderzoeken welke rol huisartsen en zorgverzekeraars spelen bij de keuze van patiënten voor een ziekenhuis. Methoden: Een vragenlijst is opgesteld en uitgedeeld in de wachtkamer van de polikliniek orthopedie in het HagaZiekenhuis. In totaal hebben 217 patiënten de vragenlijst ingevuld. Na verwijdering van de patiënten die niet alle vragen over achtergrondkenmerken hebben ingevuld, bleven er 212 respondenten over. De data zijn geanalyseerd met behulp van beschrijvende statistieken, Chi-kwadraattoetsen en logistische regressies. Resultaten: Huisartsen bleken voornamelijk te overleggen met patiënten over hun ziekenhuiskeuze of een ziekenhuis te adviseren en in mindere mate informatie te geven over verschillende ziekenhuizen. Zorgverzekeraars kunnen informatie geven of een ziekenhuis adviseren, maar hier dienen verzekerden actief naar op zoek te gaan en dat gebeurt in de praktijk erg weinig. 39,2% van de respondenten kreeg een advies van de huisarts over welk ziekenhuis zou moeten worden bezocht; 3,4% kreeg een dergelijk advies van de zorgverzekeraar. De meeste respondenten volgen een advies voor een bepaald ziekenhuis van de huisarts of zorgverzekeraar wel op. Bij het keuze-experiment bleek dat de kans dat patiënten een advies van de zorgverzekeraar over het te bezoeken ziekenhuis opvolgen sterk afneemt indien een familielid, vriend of de huisarts adviseert naar een ander ziekenhuis te gaan; ook als patiënten dan een eigen bijdrage van €20,- of €50,- moeten betalen. Conclusie: Huisartsen spelen een veel grotere rol bij de ziekenhuiskeuze van patiënten dan zorgverzekeraars. Zorgverzekeraars zouden hun verzekerden meer kunnen sturen in hun ziekenhuiskeuze door hen een eigen bijdrage te laten betalen indien een niet-gecontracteerde zorgaanbieder wordt bezocht. Echter, zodra een tegenstrijdig advies door de huisarts of een familielid of vriend wordt gegeven, zal een groot deel van de verzekerden het advies van de zorgverzekeraar over het te bezoeken ziekenhuis niet meer opvolgen, ook niet als dan een eigen bijdrage van €20,- of €50,- moet worden betaald. Meer wetenschappelijk onderzoek is nodig naar de manieren waarop zorgverzekeraars hun verzekerden kunnen sturen bij de keuze voor een ziekenhuis. Ook dient objectieve kwaliteitsinformatie te worden verkregen, omdat hiermee inzichtelijk kan worden gemaakt waarop zorgverzekeraars hun keuze voor voorkeursaanbieders/selectief contracteren baseren. Waarschijnlijk zijn patiënten dan sneller geneigd het keuzeadvies van de zorgverzekeraar op te volgen. Dit alles moet ertoe leiden dat meer concurrentie ontstaat tussen zorgaanbieders en dat de kwaliteit en doelmatigheid van de zorg toeneemt.