Het 'nieuwe' gatekeepingproces van ANP foto.

Deze thesis betreft een exploratief onderzoek met het doel verbanden te leggen tussen hoe ontwikkelingen in de mediasector invloed hebben op het Algemeen Nederlands Persbureau en óf deze invloed hebben op de nieuwsselectie en hetgeen het ANP uitgeeft als nieuws. Het onderzoek richtte zich daarbij uitsluitend op de afdeling ANP Foto, waarbij de volgende hoofdvraag is geformuleerd: Hoe worden de ontwikkelingen in de mediasector zichtbaar in het beleid van ANP Foto en hoe vertaalt zich dat concreet naar het gatekeepingsproces van ANP Foto en de daaruit voortkomende nieuwsberichtgeving? In dit onderzoek is gebruik gemaakt van de theorieën van Boyd-Barrett en Rantanen, Paterson en Davies met betrekking tot persbureaus. Zij menen dat ontwikkelingen in de mediasector zoals globalisering, digitalisering, competitie en commercialisering leiden tot instabiliteit in de nieuwssector. Hierdoor komen persbureaus steeds meer onder druk te staan, waardoor hun positie en invloed niet meer vanzelfsprekend is. Uit recent gepubliceerde rapporten met betrekking tot de positie van de Nederlandse persbureaus blijkt dat de drie belangrijkste bureaus, Het Algemeen Nederlands Persbureau, Novum en Geassocieerde Pers Diensten óók veel last ondervinden van deze ontwikkelingen in de mediasector. De situatie bij het ANP werd zelfs door de voormalige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, minister Plasterk, beschreven als zorgwekkend. Door het wegvallen van klanten, prijsdalingen en omzetten die daardoor teruglopen, is de toekomst van het persbureau onzeker. De organisatie heeft de afgelopen jaren flink moeten bezuinigen, wat leidde tot reorganisaties in 2009 en in 2012. Dit ging vooral ten koste van de fotoafdeling, ANP Foto, waar alle vaste fotografen ontslagen zijn en werden vervangen door freelancers. Met dit onderzoek wordt in kaart gebracht hoe het interne werkproces bij een belangrijke nieuwsorganisatie zoals het ANP, wordt beïnvloed door externe factoren. Het nieuwsselectieproces van ANP Foto is onderzocht met behulp van onderzoeksmethoden binnen het kader van participerende observatie. Het theoretisch kader van waaruit dit onderzoek is verricht, is de gatekeeping theorie zoals die beschreven is door, onder andere, Shoemaker. De kwalitatieve analyse wijst uit dat de reeds beschreven ontwikkelingen in de sector inderdaad bijdragen aan de huidige situatie waarin ANP Foto zich bevindt en dat het persbureau onder druk staat. Om in te spelen op deze ontwikkelingen, voert de organisatie daarom sinds 2010 een nieuw beleid: hard to get, hard to copy, hard to ignore. Het nieuwe beleid van ANP Foto kan worden beschouwd als de basis voor het gatekeepingproces van de organisatie. Beslissingen omtrent nieuws en selecties komen voort uit dit beleid. In de praktijk betekent dit dat er nog meer nadruk wordt gelegd op marktgerichte journalistiek, kostenreductie en klantgerichtheid. Tevens heeft het geleid tot diverse veranderingen in het werkproces en de organisatiestructuur. De belangrijkste gatekeepersrol kan worden toegeschreven aan de adjunct-directeur, die zowel op organisatie als routineniveau veel invloed uitoefent. Tevens blijkt dat, in het kader van marktgerichte journalistiek, de salesmanager een steeds belangrijkere gatekeeper wordt. Als gevolg van het nieuwe beleid van ANP Foto, neemt de invloed van redacteuren en fotografen af. Doormiddel van een kwantitatief onderzoek is onderzocht of het nieuwe beleid gevolgen heeft voor hetgeen de organisatie uitgeeft als nieuws en of het nieuws van ANP Foto kenmerken vertoont van commerciële journalistiek. Geconcludeerd kan worden dat bij het selecteren van nieuws, ANP Foto een combinatie hanteert van journalistieke waarden, economische overwegingen en marktwaarden. De analyse wijst uit dat de meeste aandacht uit gaat naar sport en entertainment nieuws, waarmee de theorie wordt bevestigd dat persbureaus en marktgerichte nieuwsorganisaties vooral soft nieuws publiceren. De beperkte aandacht voor hard nieuws onderwerpen onderschrijft de stelling, dat in het kader van commercialisering, de toegenomen aandacht voor soft nieuws ten koste gaat van hard nieuws onderwerpen. Hiermee draagt het persbureau bij aan de trend van commercialisering en tabloidisering van het nieuws. Hoewel de analyses veranderingen laten zien in hetgeen het ANP uitgeeft als nieuws, is er geen sprake van een rechtlijnige toe- of afname en kan er dus niet gesproken worden van eenduidige trends.