De complexe praktijk van taakherschikking

Relevantie Door de opkomst van nieuwe technologieën, de toenemende vergrijzing, de vraag naar efficiëntie en de toenemende (publieke) aandacht voor de mate van kwaliteit nemen de zorgkosten toe. Ook het dreigende tekort aan professionals in de gezondheidszorg speelt een rol. Om op deze factoren in te kunnen spelen heeft men taakherschikking geïntroduceerd. Taakherschikking is het anders toebedelen van taken en het inzetten van een nieuw type professional. De physician assistant is een voorbeeld van een nieuw type professional. Vanwege de invloed die het handelen van de physician assistant heeft op de continuïteit en kwaliteit van zorg zijn er voorwaarden gesteld aan dat handelen. De hoofdvraag van dit onderzoek luidt: Hoe ervaren physician assistants de voorwaarden die gesteld zijn aan hun beroepsuitoefening? Methoden Dit onderzoek maakt deel uit van het MUNROS project. Het resultaat van dit kwalitatieve onderzoek is een gedetailleerde beschrijving van het handelen van de physician assistant. De dataverzameling wordt gedaan door de zes leden van het team in diverse (zorg-) instellingen. De individuele dataverzameling bestaat uit 20 uur observaties in de Isala klinieken te Zwolle. Aan patiënten is er middels een toestemmingsformulier toestemming gevraagd voor de aanwezigheid van de onderzoeker. Elf respondenten zijn geïnterviewd. Interviews zijn voorbereidt door het gezamenlijk opstellen van een topiclijst. De verzamelde data wordt opgeslagen op de beveiligde database Sin Online. Resultaten De wettelijke voorwaarden stellen dat een physician assistant alleen zelfstandig handelingen mag verrichten als deze liggen in het deelgebied van de geneeskunde waarin de physician assistant is opgeleid, handelingen routinematig verricht worden en beperkt van complexiteit zijn en wanneer het gaat om veel voorkomende aandoeningen. De beleidskaders van een gezondheidszorginstelling, de functionele aanwijzingen van de specialist en/ of arts waarvan de physician assistant handelingen overneemt en de gebleken bekwaamheid van de individuele physician assistant bepalen waar de bevoegdheidsgrens precies wordt neergelegd. Er bestaat echter geen concrete wettelijke definitie van complexiteit en ook professionals hanteren verschillende definities. Door het ontbreken van een definitie handelt de physician assistant in sommige situaties buiten de wettelijk gestelde voorwaarden. Onderzoek naar standaardisatie van handelingen laat zien dat physician assistants de werkafspraken niet altijd naleven. Ook blijkt dat alleen tijdens direct toezicht door een chirurg ingegrepen kan worden in het handelen van de physician assistant. Conclusie De physician assistants ervaren de voorwaarden die gesteld zijn aan hun beroepsuitoefening als beperkend. Het beroep is volgens physician assistants en de Nederlandse Associatie Physician Assistants nog in ontwikkeling. Doordat physician assistants in staat zijn zelf de grenzen van hun handelen te bepalen zoeken zij de grenzen op tot waar zij kunnen gaan. De physician assistants zijn van mening dat zij hoogcomplexe zorg kunnen leveren en in een enkel geval wordt door de physician assistant impliciet gebruik gemaakt van de titel arts. Echter de aansprakelijkheid lijkt niet door de physician assistant gedragen te kunnen worden. Als eerste door het ontbreken van een concreet onderscheid tussen beperkt complexe handelingen en complexe handelingen. Ten tweede lijkt die aansprakelijkheid niet gedragen te kunnen worden doordat het beroep nog in ontwikkeling is en de grenzen van het zelfstandig handelen door een physician assistant nog niet vastomlijnd zijn. En als derde door het ontbreken van een BIG-registratie. De implicatie die volgt is dat de wet en de praktijk zowel niet op elkaar aansluiten als elkaar niet aanvullen. Dit leidt tot de conclusie dat taakherschikking van de chirurg naar de PA niet in alle gevallen gaat middels de gestelde voorwaarden. Ook wordt niet duidelijk welke voorwaarden dan wel nageleefd worden. De implicatie hiervan is dat taakherschikking tussen de chirurg en de PA niet plaatsvindt op juridische gronden en niet op basis van de beleidskaders van de gezondheidszorginstelling ofwel de functionele aanwijzingen van de specialist en/ of arts waarvan de physician assistant handelingen overneemt. Discussie Omdat een deel van de praktijk niet zichtbaar is geweest bemoeilijkt dat de vertaling van wat zichtbaar is naar wat het betekent. Dit kenmerkt de complexiteit van onderzoek doen naar de praktijk. Dat wat zichtbaar was verschilde per dag waardoor de praktijk er per dag anders uitzag. Dat het analyseren van de praktijk nooit volledig gedaan kan worden doet geen afbreuk aan de resultaten van dit onderzoek. Dit onderzoek heeft geleid tot een beschrijving van de situatie en daardoor bijgedragen aan het wetenschappelijke debat over taakherschikking.