Militairen in Beeld

Elk nieuwsmedium heeft zijn eigen ideologische positie en politieke voorkeuren. In oorlogstijden blijken overheden echter veel invloed uit te oefenen op nieuwsmedia om enkel positieve berichten naar buiten te brengen. Het gevolg hiervan is eenzijdige en patriottistische berichtgeving. De belangrijkste oorzaak hiervan is het genereren van steun voor een oorlog, aangezien uit ervaring is gebleken dat steun van het thuisland cruciaal is voor het succes van een oorlog. De mening van het publiek is vooral gebaseerd op visuele beelden en uit onderzoek blijkt dat tijdens de oorlog in Afghanistan de nadruk in nieuwstijdschriften vooral lag op militaire acties en de militairen zelf. Naar aanleiding hiervan is in dit onderzoek onderzocht op welke wijze Amerikaanse en Nederlandse militairen in Afghanistan visueel in Amerikaanse en Nederlandse kranten zijn gerepresenteerd in 2012. Daarbij is onderzocht welke verschillen en overeenkomsten te onderscheiden zijn en hoe die verklaard kunnen worden. Inzicht in het proces van machtsuitoefening op nieuwsmedia helpt het beïnvloeden van de nationale opinie voorspellen. Op deze manier kan de kennis bijdragen aan het succes van een oorlog, dat op zijn beurt van belang is voor internationale verhoudingen. Een beeldanalyse van oorlogsfoto’s is uitgevoerd, waarbij twee Amerikaanse en twee Nederlandse kranten zijn meegenomen in de analyse: The New York Times, USA Today, NRC Handelsblad en De Telegraaf. Vooraf zijn vier hypothesen opgesteld die gedurende het onderzoek zijn getoetst. Uit de resultaten van het onderzoek komt, naast een dominantie van Amerikaanse foto’s, een duidelijke tweedeling naar voren met betrekking tot de geanalyseerde oorlogsfoto’s. Ongeveer de helft van de foto’s toont militaire acties en militairen zelf, de andere helft toont een grotere variatie aan onderwerpen. Hieruit blijkt dat oorlogsfoto’s niet altijd bestaan uit voorspelbare en terugkerende beelden, waarschijnlijk als gevolg van de inzet van embedded journalism. Dit resultaat toont een mogelijke verschuiving naar meer onafhankelijke, kritische berichtgeving over de oorlog in Afghanistan. Daarnaast tonen verschillen in de resultaten aan dat de afhankelijkheid van een krant ten opzichte van de overheid niet alleen verschilt per land, maar ook per soort krant. Op de oorlogsfoto’s zijn duidelijk stereotyperingen te onderscheiden en daarnaast komen enkele icoonfoto’s naar voren. Toch blijft dit slechts beperkt tot een deel van de foto’s. Naar aanleiding van het onderzoek kan geconcludeerd worden dat bij de visuele representatie van Amerikaanse en Nederlandse militairen in Afghanistan overheden niet altijd de mogelijkheid hebben om invloed uit te oefenen op het publiceren van oorlogsfoto’s die voldoen aan hun wensen. Naast de symbolische laag van betekenis van oorlogsfoto’s, speelt ook de relatie van het beeld tot de werkelijkheid een belangrijke rol en blijkt oorlogsfotografie tot op zekere hoogte autonoom te zijn. Macht blijkt niet altijd onlosmakelijk verbonden te zijn met representatie en beelden zijn niet altijd de concretisering van ideologieën. De beïnvloeding van de overheid komt in beperkte mate tot uiting. De democratische en informerende functie van de pers blijft voornamelijk in stand.