Volkstuinieren: een blik over de heg

Dit onderzoek richt zich op het cultureel fenomeen volkstuinieren: het beheren, onderhouden en gebruikmaken van een volkstuin door een of meerdere personen. Volkstuinieren bestaat al sinds de middeleeuwen en tegenwoordig zijn er 250.000 mensen in Nederland actief op de volkstuinen. Toch is er weinig bekend over de volksculturele aspecten van deze vrijetijdsbesteding. Deel I van dit onderzoek richt zich op dit domein vanuit de huidige definitie van volkscultuur. Op basis van veertien semigestructureerde lifeworld interviews met volkstuinders en drie participerende observaties kan worden gesteld dat de betrokken volkstuinders zowel privacy als sociaal contact van belang vinden wat betreft hun vrijetijdsbesteding. Daarnaast geeft het werken in de buitenlucht veel voldoening. Door de dynamiek in de overdracht van volkstuinieren van generatie op generatie heeft dit cultureel fenomeen veel weg van een traditie. Dit gegeven is van belang bij het beantwoorden van de centrale vraag van deel II van dit onderzoek: hoe verloopt het proces van folklorisering in het geval van volkstuinieren? Voor het beantwoorden van deze vraag is ook hier gekeken naar het ,door de veertien lifeworld interviews verschafte, onderzoeksmateriaal, zijn er gesprekken gevoerd met het Algemeen Verbond van Volkstuinverenigingen in Nederland (AVVN) en is er een informatiedag van het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed bijgewoond. Uit de analyse kan opgemaakt worden dat volkstuinieren voornamelijk bedreigd wordt door gemeentelijke herindelingen en zich vandaag de dag in de tweede fase van het folkloriseringsproces bevindt: het in actie komen van het AVVN tot behoud van de traditie. Waar andere tradities bedreigd worden door een vermindering van het aantal geïnteresseerden, wordt volkstuinieren bedreigd door de reductie van de volkstuin: een belangrijk materieel aspect.