Publieke taken en commerciële strategieën

Binnen een democratische samenleving spelen de media een fundamentele rol: zij vervullen een informatie-, expressie- en waakhondfunctie, en dienen daarmee het publieke belang. Naast deze oorspronkelijke functies wordt tevens een vierde functie onderscheiden, de zogeheten vermaakfunctie. In dit onderzoek lag het accent op de publieke taak van de Nederlandse publieke omroep en de mate waarin zij in een veranderend medialandschap in staat is de functies van de media te waarborgen. De functies komen tot uitdrukking in de taak van de Nederlandse publieke omroep. Deze bestaat uit het verzorgen van een pluriform programma-aanbod op het gebied van informatie, cultuur, educatie en verstrooiing. In de afgelopen decennia hebben ontwikkelingen zoals digitalisering, convergentie, internationalisering en commercialisering invloed op de functies en taak van de publieke omroep: over het algemeen overheerst de vermaakfunctie in toenemende mate. Aan de hand van een kwantitatieve inhoudsanalyse van het programma-aanbod van de publieke omroep gedurende vier jaar, is onderzocht welke gevolgen de ontwikkelingen in het medialandschap hebben voor de diversiteit van het programma-aanbod, en daarmee voor de functies van de media. Hiervoor vormde het in 2006 ingevoerde programmeermodel het uitgangspunt. De bevindingen waren dat toenemende concurrentie en commercialisering de publieke omroep noodzaken tot het overnemen van de strategieën van commerciële zenders. Gedurende de periode na invoering van het programmeermodel blijkt de diversiteit van het totale programma-aanbod te zijn gedaald. Bovendien zien we dat de verschillende functies worden gecombineerd, waardoor geen eenduidig beeld kan worden gegeven over de mate waarin de publieke omroep deze waarborgt. Gezien de diversiteit van het programma-aanbod is gedaald, kunnen we echter stellen dat commercialisering en concurrentie van invloed zijn op de diversiteit van het aanbod van de publieke omroep, en zodoende op de mate waarin zij voldoet aan haar publieke taak.