Lerende overheidsorganisaties?

“Leven lang leren is voor het kabinet de komende jaren een speerpunt”, zo schrijven minister Bussemaker (OCW) en minister Asscher (SZW) aan de Tweede Kamer (Kamerbrief leven lang leren, 31 oktober 2014). Leren staat de afgelopen jaren steeds meer in de belangstelling. Als gevolg van de veranderingen in de samenleving, de toenemende globalisering en technologische ontwikkelingen worden steeds hogere eisen aan organisaties en haar medewerkers gesteld. Dit geldt ook voor de overheid zelf. De verhouding tussen burger en overheid verandert. In verschillende gemeenten in Nederland wordt daarom gewerkt aan het opnieuw vormgeven van de gemeentelijke organisatie al dan niet in samenwerking met andere gemeenten. Ook de gemeente Schiedam, waar ik werkzaam ben, is in beweging en wil graag een lerende organisatie worden. In dit onderzoek wordt nader gekeken naar de lerende overheidsorganisatie. Wat is een lerende overheidsorganisatie en kan een lerende organisatie beter omgaan met de veranderingen vanuit de samenleving? Onderzocht wordt of de gemeenten Schiedam, Maassluis en Vlaardingen lerende organisaties zijn en welke factoren en knelpunten hierbij een rol spelen. Dit onderzoek kan meer inzicht geven in welke factoren van belang zijn om te komen tot een lerende gemeentelijke overheidsorganisatie, hoe het begrip ‘lerende overheid’ wordt ingevuld bij gemeenten en in hoeverre dit bijdraagt aan het verbeteren van prestaties van gemeenten. Om de vraagstelling te beantwoorden is een literatuur- , bronnen- en een empirisch onderzoek uitgevoerd. Uit het onderzoek is gebleken dat een lerende overheidsorganisatie een organisatie is die haar beleid continue evalueert en verbetert. Een lerende organisatie heeft een goed leervermogen dat leidt tot goede leeruitkomsten. Het leervermogen wordt gevormd door het leerklimaat en de leerpraktijken in de organisatie en kan negatief beïnvloed worden door leerbelemmeringen. De leeruitkomsten bepalen of er daadwerkelijk geleerd wordt in de organisatie, oftewel of er sprake is van een lerende organisatie. Door het evalueren van het leervermogen en de leeruitkomsten ontstaat een continu leerproces binnen de organisatie en wordt het beleid van de organisatie continue verbeterd. Uit het onderzoek kan worden geconcludeerd dat de gemeente Vlaardingen kan worden getypeerd als een lerende organisatie. De gemeenten Schiedam en Maassluis zijn nog geen lerende organisaties. Deze gemeenten kampen met leerblokkades als gevolg van de organisatie-inrichting en de organisatiecultuur. Deze blokkades hangen in grote mate samen met de inrichting van gemeenten als een traditionele hiërarchische bureaucratieën. Daarnaast vindt er onvoldoende evaluatie van het beleid plaats waardoor de leeruitkomsten in deze gemeenten niet optimaal zijn. Ook het leervermogen en de leeruitkomsten worden onvoldoende geëvalueerd waardoor er geen continue leerproces plaatsvindt.