Republikein in de Dop?

Pieter de la Court (1618-1685) staat bekend als een van de meest radicale denkers uit de zeventiende eeuwse Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. In het politiek-filosofische oeuvre dat hij in de jaren 1660 en 1670 publiceerde, pleitte Pieter de la Court voor vrije handel en migratie, de onderwerping van de kerk aan de staat, tolerantie en een republiek waarin burgers participeren in de politiek. Jonathan Israel benadrukt in dit vermeende republikanisme van De la Court een moderne en verregaande vorm van tolerantie, die samengaat met assimilatie van de kerk in de staat. Wyger Velema stelt dat het antimonarchisme de basis vormt van De la Courts’ vermeende republikanisme. Arthur Weststeijn stelt echter dat denkbeelden over vrije handel de basis vormde. Israel, Velema en Weststeijn stellen afzonderlijk dat het vermeende republikanisme van De la Court een grote invloed heeft gehad op de ontwikkeling van ideologiën, denkbeelden over de moderne staat en vrije handel. Weststeijn stelt ook dat het het oeuvre van De la Court niet goed begrepen kan worden, omdat niet duidelijk is hoe zijn denkbeelden zijn ontstaan. Weststeijn tracht deze leemte in het historische onderzoek op te vullen door het oeuvre dat door De la Court gepubliceerd is in de eigen context te plaatsen. Opvallend is dat Weststeijn de ‘Grand Tour’ die Pieter de la Court van 1641 tot 1643 ondernam, nauwelijks heeft onderzocht. Weststeijn veronderstelt echter wel dat deze ‘Grand Tour’ heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van het vermeende republikanisme van De la Court. De veronderstelling van Weststeijn is niet vreemd, een ‘Grand Tour’ droeg bij aan de vorming en ontwikkeling van jongemannen van goede komaf. In de periode dat Pieter de la Court zijn ‘Grand Tour’ ondernam, kenden de monarchieën in Europa grote politieke problemen. Rond 1650 zouden deze politieke onrusten leiden tot verschillende conflicten en onrusten. In de Dertigjarige Oorlog (1618-1648) was de Spaanse Fase (1635-1659) aangebroken met de oorlogsverklaring van Frankrijk aan Spanje in 1635. Deze Frans-Spaanse Oorlog leidde op het Iberische Schiereiland tot opstanden. Portugal verklaarde zich in 1640 onafhankelijk van Spanje en Catalonië dreigde hetzelfde te doen. Terwijl Frankrijk in oorlog was met Spanje, brak in 1648 de Eerste Fronde uit in Frankrijk. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden verkreeg na tachtig jaar oorlog onafhankelijkheid van Spanje in 1648 via de Vrede van Münster en in 1650 werd stadhouder Willem II (1626-1650) in Amsterdam tot halt gebracht toen hij probeerde een staatsgreep te plegen. Engeland, Ierland en Schotland werden gekenmerkt door de Oorlogen van de Drie Koninkrijken (1639-1651), waar de Engelse Burgeroorlog (1641-1649) onderdeel van was. De invloed die door historici aan het oeuvre van De la Court wordt toegeschreven, de internationale context en de vormingsdoelen van een ‘Grand Tour’ leidden tot de volgende onderzoeksvraag die in deze scriptie centraal staat: Hoe verhouden de notities uit het reisverslag van de ‘Grand Tour’ (1641-1643) van Pieter de la Court over Engeland en Frankrijk zich tot het vermeende republikanisme dat door historici aan Pieter de la Court wordt toegeschreven op basis van het oevre dat hij in de jaren 1660 en 1670 publiceerde?