Ruimte voor een 'Grijs Verleden'

De Tweede Wereldoorlog heeft in Nederland diepe sporen achtergelaten en dat uit zich onder andere in het feit dat er nog geen consensus is over de beantwoording van de vraag hoe de Nederlandse samenleving zich de Tweede Wereldoorlog zou moeten herinneren. Deze scriptie is voortgekomen uit een persoonlijke interesse in geschiedenis, nadrukkelijk de periode van de Tweede Wereldoorlog, en de constatering dat het oorlogsverhaal dikwijls vanuit een zwart-wit perspectief wordt behandeld. Dit zwart-wit perspectief vindt men ook terug in het onderwijs. Geldt dit ook voor jeugdliteratuur? Dit is namelijk tevens een bron van onderwijs voor jeugd. De centrale vraagstelling is: Op welke wijze heeft de beeldvorming van 'foute' Nederlanders zich ontwikkeld in jeugdliteratuur over de Tweede Wereldoorlog, uitgebracht in de periode 1970-2011? Met dit onderzoek zoek ik aansluiting tot het debat over het collectief geheugen met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog en de invloed van de populaire media op de vorming van dit geheugen. De gebruikte methode is de gefundeerde theoriebenadering van Barney Glaser en Anselm Strauss. Ik heb vier jeugdboeken over de oorlog geanalyseerd, waarbij de belangrijkste onderzoekseenheden zijn: de ‘foute’ Nederlander volgens mijn afbakening, beeldvorming, gevoelens, gedachten, uitspraken en handelingen van of jegens collaborateurs en de Duitse vijand. Uit dit onderzoek bleek dat de auteurs de nadruk hebben willen leggen op gewone burgers. Al met al is de beeldvorming van ‘foute’ Nederlanders en zelfs van de Duitse bezetter in jeugdfictie over de Tweede Wereldoorlog, uitgebracht in periode 1970-2011, niet bijzonder negatief of positief. De auteurs beschrijven een ‘grijs verleden’. Aangezien zij het oorlogsverhaal door middel van populaire media beschrijven verwachtte ik ook in jeugdliteratuur het bekende zwart-wit perspectief tegen te komen. Echter, toont mijn onderzoek aan dat de betreffende auteurs zich aansluiten bij het grijsdebat. In deze scriptie pleit ik tot slot voor onderwijs over de Tweede Wereldoorlog waarin er ruimte is voor een oorlogsverhaal verteld vanuit de perspectieven van alle actoren die een rol speelden in de Tweede Wereldoorlog, ofwel een inclusive history. Vanwege het bijzondere karakter van deze oorlog en haar invloed op de normen en waarden binnen de Nederlandse samenleving is een volledig beeld belangrijk.