Het referendum dat de journalistiek niet wilde

In verschillende Europese landen vindt in het voorjaar van 2016 een referendum plaats. De Nederlandse kiezer mag naar de stembus voor een raadgevend referendum over het associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne. Nederland kent geen grote referendumtraditie en daarom is er ook nog weinig bekend over hoe de Nederlandse media over een referendum berichten. Dit geldt overigens niet alleen voor Nederland, want vergeleken met verkiezingen is er nog relatief weinig onderzoek gedaan naar hoe de media een referendumcampagne verslaan, terwijl journalisten bij een referendum een veel belangrijkere taak hebben in het informeren van de kiezer. Dit komt doordat referenda vaak over Europese verdragen gaan waar burgers, journalisten en soms zelf politici weinig voorkennis over hebben. Daarbij gaat het Oekraïne-referendum ook nog eens over een land waar de Nederlandse media in het verleden weinig aandacht voor hadden. Deze studie vindt het daarom relevant om inzicht te krijgen in hoe de media over dit referendum berichten en hoe die berichtgeving tot stand komt. Via een kwantitatieve inhoudsanalyse analyseert deze studie het brongebruik, de aard van de berichtgeving en de gebruikte argumenten, terwijl via interviews inzicht wordt verkregen in de overwegingen van journalisten. Uit de resultaten van deze studie kan de conclusie worden getrokken dat de journalisten veel informatie geven over het referendumonderwerp. Dit gebeurt door verschillende bronnen de ruimte te geven om hun standpunt toe te lichten, want op die manier leert de kiezer de verschillende kanten van het referendumonderwerp kennen. Daarmee voegt deze studie aan de literatuur toe dat ook bij een Nederlands referendum de inhoud van het referendumonderwerp in de berichtgeving voorop staat. Een nieuw inzicht is dat het voor journalisten moeilijk is om hun werk goed te doen. De meeste journalisten hebben weinig kennis over het referendumonderwerp en zijn daarom niet in staat om te beoordelen in hoeverre de informatie van de bronnen klopt, terwijl ze zelf het gevoel hebben dat er zelden een campagne was waarin zoveel gelogen is. Al met al kijken de journalisten met weinig enthousiasme terug op het Oekraïne-referendum. Dit is ook te merken aan de berichtgeving, want de journalisten besteden in de berichtgeving veel aandacht aan de ongeschiktheid van het referendumonderwerp.