De lange weg naar vrijheid

“De Antillen zijn stoutmoediger. Zij vieren niet 1 juli als dag van de vrijheid. Zij vieren in augustus dat de slaven hun eigen leven wilden leiden. Zij vieren 17 augustus. Dit is de dag dat Tula in 1795 de grote slavenopstand begon. De dag dat slaven zelf besloten vrij te zijn. Dat is een reden om te vieren.” Het zijn de woorden van de voormalige Curaçaose minister van Cultuur, Rubia Bitorina, op 1 juli 2013. In haar speech vergeleek zij de 1 juli viering van Suriname met die van Curaçao, waar op 1 juli helemaal niets gevierd wordt. Normaliter wordt de afschaffing van de slavernij niet eens herdacht op Curaçao , alleen in 2013, 150 jaar na de afschaffing, is hierop een uitzondering gemaakt. Het citaat geeft aan hoe belangrijk de slavenopstand van 1795 nog steeds is voor Curaçao. Voor Curaçaoënaars is 17 augustus 1795 het begin van het einde van de slaventijd. De weg naar de officiële afschaffing zou nog vele jaren duren. Pas op 1 juli 1863 was het zover en werd de slavernij daadwerkelijk afgeschaft. Over de rol van slaafgemaakten in het abolitieproces op Curaçao is niet veel bekend. Wat is er precies veranderd op Curaçao in periode 1795 – 1863, wat heeft ervoor gezorgd dat de Curaçaoënaars zoveel waarde hechten aan 1795 en hadden de slaafgemaakten invloed op het afschaffingsproces? Hierover gaat dit onderzoek. Van een afstand lijkt het inderdaad dat na 1795 alle interventies gericht zijn op afschaffing van de slavernij: de toevoer van slaafgemaakten uit Afrika werd verboden (1814) en de koloniale wetgeving waarin de slaafgemaakten in toenemende mate in bescherming worden genomen werd meer en meer aangescherpt. De slavenhandel met Afrika was echter afgeschaft onder druk van Groot-Brittannië en de uiteindelijke afschaffing van de slavernij kwam ook tot stand door aandringen van Frankrijk en Groot-Brittannië. De invloed van de grote slavenopstand deze grote gebeurtenissen is nog onbekend, toch is de opstand van 1795 voor Afro-Curaçaoënaars belangrijker dan de Emancipatie-datum. De vraag is of die opstand wellicht zodanige ommekeer teweeg bracht dat de uiteindelijke afschaffing van de slavernij onvermijdelijk werd en daarmee geen echte cesuur meer was in het leven van de slaafgemaakten.