Financiële risico’s van het B-segment en beheersing in het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis

De Nederlandse gezondheidszorg is in beweging. Sinds 1 februari 2005 is het Functiegerichte Budget (FB) vervangen door Diagnose Behandeling Combinaties (DBC’s). Centraal in de DBCfinancieringssystematiek staat dat ziekenhuizen afstappen van een min of meer gegarandeerde terugbetaling via semi-vastgestelde budgetten en overgaan naar marktwerking. Voor 10% van de totale ziekenhuiszorg, het zogenaamde B-segment, worden prijs- kwaliteit en productieafspraken individueel onderhandeld met zorgverzekeraars in concurrentie met collegainstellingen. Deze fundamentele verandering in de financiering en organisatie van de gezondheidszorg zorgt voor minder stabiliteit in de inkomsten en het voortbestaan van ziekenhuizen; ze worden geconfronteerd met een toenemende onzekerheid. Dit vertaalt zich in een (grotere) noodzaak om de besturing en beheersing van een ziekenhuis adequaat vorm te geven door gerichte toepassing van een management control systeem (mcs). Management control (mc) heeft betrekking op doelbewuste beïnvloeding van gedragingen van organisatiegenoten door het management In dit onderzoek is onderzocht hoe het mcs van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) te Amsterdam aangevuld dient te worden om de financiële risico’s van het B-segment te beheersen. Het onderzoek betreft een single case studie met een embedded design waarin de theorie een kritische toets ondergaat en waarin ‘gevallen’ in een gemeenschappelijke context onderzocht worden. Voor het onderzoek is één case geselecteerd, het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, en binnen deze case zijn units geselecteerd als aparte ‘gevallen’. De theorie is vertrekpunt geweest voor dit onderzoek en is getoetst in het OLVG. Voorafgaand aan het kwalitatieve onderzoek zijn, aan de hand van een literatuurstudie, proposities geformuleerd. De uitkomsten van de single case- en gevalsanalyse zijn getoetst aan deze theoretische verwachtingen. Hieruit kan geconcludeerd worden dat het mcs van het OLVG op een aantal punten overeenkomt met de proposities, maar dat er op een aantal onderdelen van het mcs behoefte bestaat tot aanvulling om tot betere beheersing van de financiële risico’s van het B-segment te komen. Tot slot kan geconcludeerd worden dat een aantal theoretische verwachtingen niet tot gewenste interventies leidt in het OLVG; de theorie komt niet overeen met de behoeften in de praktijk. Voortvloeiend uit deze conclusies zijn er adviezen geformuleerd voor de aanvulling van het mcs van het OLVG. Om de ontwikkeling van het mcs van het OLVG per onderdeel aan te geven, is een 10-puntsschaal gehanteerd en is de urgentie van aanpassing per onderdeel van het mcs aangegeven. Bij de onderzoeksresultaten en adviezen dient opgemerkt te worden dat ze zijn afgestemd op de situatie in het OLVG en niet (direct) één op één te generaliseren zijn naar andere (gelijksoortige) ziekenhuizen. Hiervoor is nader onderzoek vereist binnen meerdere, verschillende cases. Ook betreft het adviezen die een niet-willekeurige volgorde kennen: een bepaald advies is een randvoorwaarde voor een ander advies. Dit betekent dat het niet altijd mogelijk is om een bepaald advies wel op te volgen en een ander advies niet. Gezien het feit dat de implementatie van het unitmodel en de DBC financiering in het OLVG pas recent zijn afgerond en er een aantal onderdelen met betrekking management control in ontwikkeling zijn, is het tot slot aan te bevelen om de toetsing van de proposities in 2007 te herhalen en na te gaan welke ontwikkeling het mcs van het OLVG heeft doorgemaakt.