Geestelijke gezondheidszorg en geluk: een macroverkenning (over de samenhang tussen het gemiddelde geluk in een land en nationale indicatoren voor de GGZ)

Er is kritiek op de werkzaamheid van de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Zo hebben Hans Achterhuis en de antipsychiaters betoogd dat het een sector is die repressief werkt en patiënten afhankelijk maakt van een intrinsiek ziekmakend systeem en dat de diagnosestelling ten onrechte gebruik maakt van een somatisch ziektemodel. Niet alleen in de wetenschap leeft deze veronderstelling, ook onder de bevolking is er schroom om gebruik te maken van GGZ‐voorzieningen en is er scepsis over de werkzaamheid ervan. Op grond van deze denkbeelden zou geconcludeerd kunnen worden dat de GGZ slechts is voor het geluk van de mensheid. Medisch‐experimentele analyses laten echter zien dat er op het patiëntniveau een duidelijk positief effect uitgaat van diverse therapeutische en medicinale behandelingen. Deze twee beweringen hoeven elkaar echter niet tegen te spreken: dat op het patiëntniveau de werkzaamheid van enkele behandelingen is aangetoond, wil nog niet zeggen dat dit positieve effect op macro‐niveau door allerlei perverse effecten niet tenietgedaan of zelfs omgekeerd wordt. Aanzetten tot het in kaart brengen van het macro‐effect van de GGZ zijn tot nog toe onvoldoende. Daarom tracht ik door statistische analyse van landelijke GGZ‐gegevens van de World Health Organization en de gemiddelde levensvoldoening in een land uit de World Database of Happiness van Ruut Veenhoven meer steekhoudende uitspraken te doen over een mogelijk verband. Na analyse blijken de GGZ‐indicatoren ook na controle voor de voornaamste omgevingsfactor (welvaart) fiks positief te correleren met de gemiddelde levensvoldoening. Bovendien blijkt dat verband in rijkere landen fiks sterker te zijn, terwijl in armere landen het effect vrijwel verdwijnt. Dit doet het vermoeden rijzen dat de effectiviteit van GGZ‐behandelingen zich ook op macro‐niveau doet gelden, maar dat er wel eerst voldaan dient te worden aan een basisniveau van welvaart, willen de interventies effect sorteren. De claim van critici dat de GGZ een negatief effect zou hebben, wordt hiermee afdoende weerlegd.