Marketing in de gezondheidszorg: kans of bedreiging voor de zorgvrager

Per 1 januari 2006 is het Nederlandse gezondheidszorgstelsel ingrijpend gewijzigd. Het van kracht worden van meerdere nieuwe wetten heeft meer marktwerking in de zorg mogelijk gemaakt. Naast de verwachting dat marktprikkels positief kunnen werken, bestaat ook ongerustheid over de positie van de zorgvrager bij marktwerking in de zorg. De mogelijk negatieve effecten van marktwerking in de zorg zijn de aanleiding voor dit onderzoek. In dit kwalitatief onderzoek is marktwerking geconcretiseerd in marketing als instrument voor organisaties om met de markt om te gaan. Dit fenomeen is vanuit drie theoretische perspectieven benaderd. In het economisch perspectief zijn de essenties van marketing en de implicaties van marketing voor de marktparticipanten in de gezondheidszorg beschreven. Het juridisch perspectief gaat in op wetgeving en recente wetswijzigingen aangaande het stelsel van gezondheidszorg. In het ethisch perspectief tenslotte worden de maatschappelijke waarden beschreven die van belang zijn in de gezondheidszorg: solidariteit en toegankelijkheid. Op basis van het theoretisch kader zijn interviews met diverse marktparticipanten afgenomen. Daaruit blijkt dat de paradigma´s en talen van de drie theoretische perspectieven niet als vanzelfsprekend integreren vanuit de positie van de individuele zorgvrager. Het is de overheid die verplicht is de gezondheidszorg vorm te geven, maar zij heeft verantwoordelijkheden gedelegeerd naar organisaties in de zorg. Marketing helpt organisaties verantwoord te ondernemen. Maar de maatschappelijke waarden solidariteit en toegankelijkheid die aan de gezondheidszorg als geheel ten grondslag liggen, komen minder tot hun recht als organisaties in de zorg zich moeten profileren en met elkaar concurreren. Uit het onderzoek blijkt dat de zorgvrager als individu zich in een kwetsbare positie bevindt. Om de maatschappelijke normen als algemene solidariteit en toegankelijkheid in de zorg tot hun recht te laten komen, is het gewenst dat de overheid als marktparticipant de gezondheidszorg vanuit holistisch marketingperspectief vormgeeft.