De nieuwe generatie schrijvende journalisten

Het medialandschap is in de laatste jaren hevig gewijzigd, en evenzo het werkveld van journalisten van de schrijvende pers. Economische en technologische veranderingen hebben de context van de media fors veranderd. De digitalisering heeft de nieuwsvoorziening sneller, gratis en toegankelijk gemaakt. Hetgeen heeft een stortvloed aan concurrentie ten gevolg, naast de economische recessie die in 2008 z’n intrede heeft gedaan. Teruglopende oplages en advertentie-inkomsten hebben de traditionele mediaorganisaties genoopt tot ernstige bezuinigingen. Gevolglijk heeft er een aanzienlijke daling van journalisten in vaste dienst plaatsgevonden en is daarentegen het aantal freelance - journalisten flink toegenomen. Er is aldus sprake van een nieuwe context, waarin socialiseringsprocessen en opvattingen over de professionele rol van een journalist zijn meeveranderd. Socialisatie kan omschreven worden als een drukkend proces waarbij een persoon de normen, waarden en andere cultuurkenmerken van een groepering krijgt aangeleerd, zij het bewust of onbewust. Het conformeren aan deze criteria is een voorwaarde om volledig te kunnen integreren. Tot nu wordt er in de academische literatuur van uitgegaan dat dit proces plaatsvindt bij de mediaorganisatie (één werkgever) alwaar een journalist werkzaam is. Die omstandigheden zijn zogezegd echter niet meer zo eenduidig als voorheen. Dit gegeven vormt de insteek van dit onderzoek, met de bijkomende onderzoeksvraag: “Hoe wordt het ‘socialiseringsproces’ gepercipieerd door journalisten van de schrijvende pers in een veranderd medialandschap?”. Vanwege de percentuele toename van het aantal freelance -journalisten in Nederland zijn dit type ‘nieuw soort’ journalist ondervraagd om ervaringen en percepties van een nieuwe generatie journalisten te toetsen. Hiertoe zijn veertien semigestructureerde interviews afgelegd, waarover een thematische analyse is losgelaten. Dit heeft geleid tot een cluster van strekkingen, alwaar twee verschijnselen het meest in het oog springen. Uit de gesprekken met de journalisten viel een teneur waar te nemen over een grote discrepantie tussen vaste journalisten en freelance -journalisten, iets wat tevens valt aan te wijzen als generatieverschil. De vaste journalisten, vaak journalisten van oudere generaties, zijn in de regel in dienst bij traditioneel grote namen in de media en worden, of zijn, aldaar nog op de ‘traditionele’ wijze gesocialiseerd. Dat geldt echter niet voor freelance -journalisten, in de regel jongere collega’s. Deze nieuwe generatie is op zichzelf aangewezen om te conformeren aan de identiteit van opdrachtgevende media. Dit doen freelance -journalisten door zogeheten ‘omgekeerde socialisering’, waarbij de dynamiek met betrekking tot stijl, ideologie en waarden is omgedraaid. Freelancers maken zichzelf op eigen initiatief bekend met deze voorwaarden. Een tendens die kan worden beschouwd als een overlevingsmechanisme maar eveneens zeer goed past in een medialandschap waarin media zich uitdrukkelijker formatteren. Allicht ook om in te spelen op het nieuwe werkveld van mediaorganisaties en schrijvende journalisten