Ik meld veilig of ik meld niet

Patiëntveiligheid krijgt steeds meer aandacht in de Nederlandse gezondheidszorg. Het is een thema binnen alle drie de pijlers van Sneller Beter, het landelijk programma dat in 2003 door het ministerie van VWS is gestart met als doel een verbetering van transparantie, doelmatigheid en kwaliteit van zorg. Het project Veilig Incident Melden (VIM) is een project binnen Sneller Beter waarbij centraal staat hoe het komt dat een incident is voorgevallen en niet door wie het komt. Incidentmelden moet een logisch en vast onderdeel van het werk worden. Het probleem is dat zorgprofessionals door de huidige ‘shaming and blaming’ cultuur in ziekenhuizen angst hebben om hun incidenten te melden. Om het VIM project goed te laten slagen moet er sprake zijn van een ‘blame free’ cultuur oftewel een veiligheidscultuur. Het Erasmus MC, één van de Sneller Beter ziekenhuizen, is in januari 2007 gestart met het VIM project. In deze afstudeerscriptie wordt onderzocht of het VIM project effect heeft op het meldgedrag van de artsen, arts-assistenten en verpleegkundigen in het Erasmus MC en of er sprake is van een veiligheidscultuur. De volgende onderzoeksvraag wordt hierbij gehanteerd: Wat is het effect van het project Veilig Incident Melden (VIM) op de veiligheidscultuur en het meldgedrag van artsen, arts-assistenten en verpleegkundigen in het Erasmus MC? Een mixed methods-onderzoek is gekozen om deze onderzoeksvraag te beantwoorden. Een casestudy is uitgevoerd naar het meldgedrag en de veiligheidscultuur op verschillende afdelingen. Semi-gestructureerde interviews zijn gehouden en beleidsdocumentenonderzoek is gedaan. Tevens zijn kwantitatieve gegevens gebruikt om te kijken naar verandering in het meldgedrag van artsen en verpleegkundigen. Ook is een praktijksituatie uit het Erasmus MCSophia weergegeven dat als best practice situatie gezien kan worden. De resultaten van dit onderzoek gaan in op de verschillende aspecten van ‘veilig’m elden die aan de hand van de theorie zijn opgesteld in een conceptueel model. Op basis van de resultaten kan geconcludeerd worden dat het effect van het VIM project op de veiligheidscultuur en het meldgedrag van verpleegkundigen merkbaar is. Incidentenmelden leeft bij deze beroepsgroep. Bij artsen en arts-assistenten is nog geen duidelijk effect zichtbaar. Dit zou verklaard kunnen worden door het feit dat het project nog maar kort draait. Bij artsen leeft incidentmelden ook maar zij vergeten nog wel eens te melden, ook bestaat er niet altijd een urgentiegevoel en wordt niet altijd het goede voorbeeld gegeven. Tevens bij artsen die werkzaam zijn op VIM-afdelingen is dit het geval. Arts-assistenten, ongeacht VIM- of niet VIM-afdeling, melden vrijwel niet, ervaren geen urgentiegevoel en geven zelf aan prioriteiten elders te leggen. Een effect van het project VIM is bij arts-assistenten niet merkbaar.