Marktwerking in de zorg

Samenvatting Er bestaat in Nederland veel maatschappelijke en politieke discussie over de vraag of marktwerking, als sturingsmechanisme mogelijk en wenselijk is binnen de gezondheidszorg. Binnen deze discussie worden verschillende voordelen van marktwerking tegenover mogelijke nadelen van marktwerking gesteld. Een meer vraaggerichte, efficiëntere en effectievere zorg worden benoemd als voornaamste voordelen van marktwerking De nadelen bestaan geregeld uit ethische en normatieve dilemma’s. Een voorbeeld hiervan ligt in de vraag wat binnen de marktwerking de boventoon zal voeren, de financiering of de kwaliteit van de zorg? Marktwerking is, als sturingsmechanisme in een voortdurende interactie met haar omgeving. Hoe de omgeving handelt naar en denkt over marktwerking beïnvloedt de uiteindelijke toepassing van marktwerking. Hiertegenover staat dat marktwerking invloed heeft op het handelen van en denken door haar omgeving. Door deze wederzijdse invloed zijn zowel de marktwerking als haar omgeving in een voortdurende staat van ontwikkeling. Deze scriptie gaat dan ook uit van de gedachte dat marktwerking een dynamisch instrument is. Deze scriptie richt zich niet alleen op het vergroten van kennis over de impact van marktwerking binnen de zorg, maar ook op, zij het in bescheiden mate, het verder ontwikkelen van marktwerking en van haar omgeving. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van kwalitatieve onderzoeksmethoden en dient het perspectief van de zorgaanbieder als uitgangspunt. Deze scriptie richt zich voornamelijk op het aspect vraagsturing als onderdeel van marktwerking. Vraagsturing is vervolgens te verdelen in het sturen van de vraag en het sturen door de vraag. Drie typen zorgorganisaties zijn opgenomen voor dit onderzoek: de geestelijk gehandicaptenzorg, de geestelijke gezondheidszorg en de verpleeg- en verzorghuis zorg. Binnen deze typen zorgorganisaties zijn de respondenten verdeeld in bestuurders, middenmanagement en professionals. In totaal zijn er een twintigtal interviews afgenomen. De interviews en de analyse van de interviews waren gericht op de wijze waarop de respondenten hun gedachten verwoorden. Vervolgens is de wijze waarop zij hun gedachten verwoorden naast de economische, politiekmaatschappelijke en professioneel- medische vocabulaires gelegd. Op deze mannier konden de door de respondenten benoemde dilemma’s en aangedragen oplossingen voor deze dilemma’s beter worden geduid. Na de analyse en interpretatie kan worden geconcludeerd dat de zorgorganisaties opzoek zijn naar een balans tussen de economische en professioneel medische uitgangspunten. Deze zoektocht behoeft een continue dialoog tussen de verschillende medewerkers van de zorgorganisaties: bestuurders, middenmanagement en professionals. Hierdoor dreigen de politieke uitgangspunten, zoals een cliënt georiënteerde zorg in combinatie met de sturing door de vraag, echter op de achtergrond te raken. Om ook de politiek en maatschappelijke uitgangspunten sterker te laten gelden is wellicht een nieuw en gedegen dialoog nodig tussen zowel politiek, zorgvragers en zorgorganisaties.