Theoretisch en Emprisch Onderzoek naar Gentrification

Deze scriptie werpt een kritische blik op gentrification. Bij dit stedelijke proces ondergaan lage status gebieden zoals arbeiderswijken, in verval geraakte middenklasse woonwijken of voormalige industriegebieden, positieve ontwikkelingen op fysiek, sociaal en economisch vlak welke gepaard gaan met de instroom van nieuwe bewoners. Ondanks dat gentrification al 40 jaar lang het onderwerp van onderzoek vormt, stelt deze scriptie dat zij vaak nog steeds niet in overeenstemming met haar procesmatige karakter wordt onderzocht. Uit een uitgebreid literatuur onderzoek naar de identiteit van dit verschijnsel en de wijze waarop zij gelokaliseerd wordt in empirisch onderzoek blijkt, dat latere fasen waarbij al tekenen van de eindsituatie in beeld zijn, nog steeds de boventoon voeren. De verzameling van beschrijvingen en analyses die in de afgelopen decennia van gentrification zijn gemaakt, tonen dat dit een proces is waarbij stapsgewijs verbeteringen in een wijk aangebracht worden en vele processen samen de wijk uiteindelijk een versterkte sociaal-economische basis brengen. Hier zijn vele groepen bij betrokken die zeker niet allemaal nog bij deze eindfase aanwezig zullen zijn in de wijk. Dit theoretisch onderzoek wordt opgevolgd door een empirisch onderzoek in de stad Antwerpen, België. Hier wordt het bestaan van een verbindend liggingpatroon ten opzichte van het centrum tussen alle locaties van gentrification onderzocht. Dit zou een gedeeltelijk antwoord kunnen geven op de vraag waarom dit proces in de ene wijk wel plaatsvindt en in de andere niet. Bij het lokaliseren van gentrification staat het procesmatige karakter van dit verschijnsel centraal. Onverwachts bleek niet de positie die de wijken vandaag de dag in de stad innemen de verbindende factor tussen hen te zijn, maar de rol die hun ligging vroeger heeft gespeeld. Bij alle vijf de wijken zijn elementen van vroegere havenactiviteiten teruggevonden, variërend van de aanwezigheid van industriële elementen zoals pakhuizen en opslagplaatsen tot een vroegere woonfunctie voor havenarbeiders en natiebazen. Het lijkt tijd om de betrokkenheid van ligging bij gentrification vanuit een ander perspectief te bekijken waarbij we ons niet langer alleen richten op liggingkenmerken die wij vandaag de dag als belangrijk beschouwen, maar ook in rekening nemen dat de positie die de wijk vroeger in de stad innam ten opzichte van voor die tijd belangrijke elementen, nu nog gevolgen kan hebben voor de ontwikkeling van een wijk.