Van deftige doktersjassen tot veilig vrijen

Gezondheidskwesties en medische thema’s zijn onderwerpen die relatief veel aandacht krijgen op de televisie in vergelijking tot andere wetenschapsgebieden. Er bestaan verschillende invalshoeken en perspectieven om gezondheid, ziekte en/of dood in beeld te brengen en betekenis te geven aan deze onderwerpen. Karpf (1988) identificeert vier verschillende perspectieven van deze onderwerpen binnen televisieprogramma’s, die zij gezondheidsbenaderingen noemt. Hierbij onderscheidt zij de medische benadering, de consumenten benadering, de zorg-voor-jezelfbenadering en de omgevingsbenadering. Het is van belang dat al deze gezondheidsbenaderingen te zien zijn op televisie, zodat voor de kijker een veelzijdig beeld van gezondheid, ziekte en dood wordt gecreëerd. Wanneer bepaalde perspectieven worden uitgesloten kan dit leiden tot een versmalling van het publieke debat (Karpf, 1988; Kline, 2011) en een gebrek aan oriëntatie op het gebied van gezondheid en ziekte (Dutta, 2007). De hoofdvraag van deze scriptie luidde: Welke gezondheidsbenaderingen zijn aanwezig in televisieprogramma’s over gezondheid, ziekte en/of dood die worden uitgezonden door de NPO? Om een antwoord de formuleren op deze vraag is een kwalitatieve inhoudsanalyse gedaan naar televisieprogramma’s op de NPO over gezondheid, ziekte en/of dood in de tijdsspanne van september 2017 tot en met december 2017. Daarnaast zijn diepte-interviews gehouden met een aantal programmamakers, redacteurs of andere betrokkenen van de geanalyseerde programma’s. Uit onderhavig onderzoek kwam allereerst naar voren dat de vier gezondheidsbenaderingen van Karpf (1988) nog steeds worden gehanteerd in televisieprogramma’s. Gezondheid, ziekte en dood worden via een breed scala aan invalshoeken in beeld gebracht: van televisieprogramma’s waarin het klassieke beeld van de arts in de deftige witte doktersjassen in stand wordt gehouden, tot aan programma’s waarin tips worden gegeven over veilig vrijen en het veilig gebruiken van drugs. Tevens is een nieuwe gezondheidsbenadering gevonden: de kwaliteit-van-levenbenadering. Deze nieuwe benadering draait om het leren leven met en accepteren van een ziekte of naderende dood, zodat kwaliteit aan het leven gegeven kan worden. Echter blijkt de verhouding tussen de benaderingen niet in balans te zijn. De medische benadering is namelijk nog steeds een dominant perspectief op televisie. Daarnaast krijgt ook de kwaliteit-van-levenbenadering veel aandacht. Dit is in mindere mate het geval bij de andere gezondheidsbenaderingen. Voorts is een duidelijke verschuiving richting de patiënt waarneembaar binnen alle gezondheidsbenaderingen. De patiënt krijgt een grotere rol binnen de televisieprogramma’s en de mogelijkheid om in te gaan op zijn of haar belevingen en ervaringen met de ziekte of medische behandeling. Er wordt een podium geboden voor het laten zien van emoties. Mogelijk spelen nieuwe mediatechnieken, zoals het invoegen van vlogs en het gebruikmaken van hoofdcamera’s in de televisieprogramma’s, een rol in deze verschuiving, omdat de kijker op die manier dichterbij de hoofdpersoon kan komen.