Zien financieel journalisten zichzelf als waakhond? Financieel journalisten in Nederland over hun rol

Deze masterthesis onderzoekt hoe belangrijk een rol als waakhond is in de rolperceptie van financieel journalisten in Nederland. Het onderzoek is van belang vanwege de impact die de recente financiële crisis op de Nederlandse samenleving, het bedrijfsleven en de overheid heeft gehad. Een van de taken van de journalistiek is het informeren van het publiek en het bewaken van de democratie, daarnaast zou de journalistiek als waakhond misstanden aan het licht moeten brengen. Naar aanleiding van de recente financiële crisis is de rol van de journalistiek ter discussie gesteld door zowel de wetenschap als in het publieke debat. De thesis richt zich op de rolperceptie van de financieel journalist, hoofdvraag van het onderzoek luidt: ‘Hoe belangrijk is de rol als waakhond binnen de rolperceptie van financieel journalisten in Nederland?’. De nadruk ligt in dit onderzoek op de betekenissen, ervaringen en gezichtspunten van financieel journalisten. Gezien de exploratieve, verkennende insteek van de onderzoeksvraag is gekozen voor kwalitatief onderzoek, in de vorm van diepte-interviews met financieel journalisten. Uit de thematische inhoudsanalyse van de transcripten kwam een aantal thema’s naar voren: de verschillende rollen van de financieel journalist, de steeds veranderende omgeving waardoor de rol(perceptie) van de journalist verandert, de diverse aspecten of verschijningsvormen van een rol als waakhond, de voorwaarden om een rol als waakhond te kunnen vervullen, en de afhankelijkheid van externe bronnen en PR. Een van de belangrijkste bevindingen is de rolperceptie bij financieel journalisten in Nederland, deze bestaat voornamelijk uit een rol als waakhond en een informerende rol. Een andere bevinding is dat de onderzochte journalisten voor een rol als waakhond met name belang hechten aan het controleren van de macht, het signaleren en blootstellen van misstanden, het bieden van een divers beeld aan bronnen en het doen van onderzoek. Faciliteiten vanuit de eigen organisatie, wetgeving en de juiste journalistieke eigenschappen zijn genoemd als belangrijkste voorwaarden om een rol als waakhond uit te kunnen oefenen. Deze voorwaarden blijken voor de meeste journalisten aanwezig te zijn. Verder geven de journalisten aan vanwege de complexiteit van de financiële sector niet te kunnen voorspellen of een crisis op komst is. De benodigde kennis om hun functie te kunnen uitoefenen valt uiteen in financiële kennis, begrip van de financiële wereld, interesse in de sector en een brede ontwikkeling, zelfstudie en ervaring, en analytische vaardigheden. De afhankelijkheid van bronnen is groot, maar niet per se door gebrek aan kennis, meer voor de journalistieke bekrachtiging. Conclusie van het onderzoek is dat de rol van waakhond heel belangrijk is in de perceptie van financieel journalisten.