Kwaliteitsjournalistiek in tijden van clicks Een kwalitatief onderzoek naar de rol van webstatistieken en online reacties van het publiek in de werkpraktijken van Nederlandse journalisten

De opkomst van sociale media als distributieplatformen voor digitale journalistiek heeft ervoor gezorgd dat de wensen en interesses van het publiek steeds belangrijker zijn geworden voor journalistieke organisaties. Er wordt daarom in de journalistiek in toenemende mate gebruikgemaakt van webstatistieken en online reacties van het publiek om de mening en het leesgedrag van de doelgroep te achterhalen (Lawrence, Radcliffe, & Schmidt, 2017; Tandoc, 2014). Hoewel deze vormen van online technologie inzichten bieden voor journalisten, waarschuwen wetenschappers ook voor een te grote invloed van het publiek op journalistieke beslissingen (Tandoc, 2014; Vu, 2013). Deze master thesis gaat dieper in op de rol die webstatistieken en online reacties van het publiek spelen in de werkpraktijken van journalisten. Aan de hand van een thematische analyse van twaalf kwalitatieve interviews met journalisten, wordt antwoord gegeven op de vraag: Op welke manier spelen webstatistieken en online reacties van het publiek een rol in de werkpraktijken van journalisten die werken bij Nederlandse kwaliteitskranten en -tijdschriften? De resultaten laten zien dat zowel webstatistieken als online reacties van het publiek een rol van betekenis spelen in de werkpraktijken van journalisten. Aan de hand van de benadering van technologische affordances (Bucher & Helmond, 2017) die in dit onderzoek wordt gebruikt, kan gesteld worden dat beide vormen van online technologie het mogelijk maken voor journalisten om feedback te krijgen op hun werk. Webstatistieken bieden kwantitatieve en indirecte inzichten en online reacties zeggen op een meer directe en kwalitatieve manier iets over de mening van het publiek. Hoewel journalisten waarde hechten aan beide vormen van feedback, wordt het belang van deze graadmeters gerelativeerd omdat journalisten vinden dat zij een onvolledig beeld geven. Webstatistieken beïnvloeden de werkpraktijken van journalisten op veel verschillende manieren: journalisten houden ze in de gaten, maken onderwerpkeuzes op basis van de cijfers, worden ervan op de hoogte gehouden, praten er met elkaar over en worden onbewust en onofficieel beoordeeld op basis van de online data. De online leescijfers spelen een rol in alle drie de niveaus van journalistieke werkpraktijken die in deze thesis worden onderscheiden: routines, kenmerken van de organisatie en maatschappelijke functies. De grootste invloed is echter zichtbaar in de routines van journalisten. Online reacties spelen vooral een rol in de routines van journalisten: de reacties worden gelezen, afgewogen en er wordt in sommige gevallen op ingegaan. Ook dienen journalisten altijd bereikbaar te zijn voor hun lezers.