De islam als bedreiging? Een onderzoek naar de berichtgeving over de islam en moslims in Nederlandse kranten

De laatste jaren worden regelmatig vanuit naam van de islam aanslagen gepleegd en vervolgens opgeëist door islamitische groeperingen als Islamitische Staat. De berichtgeving door de media over dergelijke gebeurtenissen is van invloed op de beeldvorming en de publieke opinie. Wanneer moslims en de islam regelmatig op een negatieve wijze worden besproken, oftewel geframed, wordt dit vanzelfsprekend voor het publiek en kan dit leiden tot een gevoel van bedreiging door moslims bij het publiek. Deze thesis onderzoekt de berichtgeving van de vijf grootste Nederlandse kranten, onderverdeeld in populaire- en kwaliteitskranten, in drie periodes direct na aanslagen, respectievelijk september 2001, juli 2005 en november 2015. Door het gebruik van een kwantitatieve inhoudsanalyse wordt de volgende vraag beantwoord: ‘In hoeverre is er een verandering te zien in de portrettering van de islam in Nederlandse populaire- en kwaliteitskranten over tijd?’ De afgelopen jaren is er meer aandacht voor de islam en moslims gekomen, maar ook het gebruik van negatieve frames kent een toename. Daarnaast werd het wij-zij frame in het merendeel van de artikelen gevonden, wat betekent dat de islam negatief wordt beschreven, als gewelddadig of met een nadruk op andere normen. Echter, niet voor ieder frame is ook een verschil tussen populaire- en kwaliteitskranten gevonden. Slechts het stigmatiseringsframe kwam vaker voor in populaire kranten dan in kwaliteitskranten. Dit betekent dat een groot deel van het publiek in toenemende mate in aanraking komt met negatieve portrettering van de islam en moslims. Dit sluit aan bij de opvatting dat de media opereren als één institutie en dezelfde routines hanteren. De resultaten van dit onderzoek laten zien dat er sinds 2001 steeds meer aandacht is voor de islam en moslims en dat de berichtgeving bovendien steeds negatiever wordt. Daarnaast toont dit onderzoek aan dat er slechts weinig verschillen zijn tussen populaire- en kwaliteitskranten en dat er direct na aanslagen een groter verband tussen de islam en terrorisme bestaat dan later na een aanslag. Juist in een periode van angst is het van belang dat de journalisten zich bewust zijn van dergelijke associaties, omdat zij een grote rol spelen in het vormen van de publieke opinie. Dit onderzoek draagt bij aan het begrip hiervan.