Door ervaring verbonden

ADSE is een ingenieurs- en adviesbureau dat is opgericht door een aantal oud-Fokker medewerkers. Het bedrijf is in ruim 20 jaar gegroeid tot circa 50 fte en opereert in de markten luchtvaart, mobiliteit en defensie. Ik werk sinds 2014 als adviseur bij ADSE. Mijn rol als adviseur combineer ik met een rol als projectleider en business developer. Vanuit het verhaal van de ontwikkeling van ADSE heb ik een onderzoeksvraag geformuleerd: hoe ervaren betrokkenen de veranderingen in de organisatie en haar omgeving en hoe kunnen deze ervaringen worden gebruikt in de ontwikkeling van de organisatie? De onderzoeksvraag is breed en open van karakter en laat ruimte voor emergentie. Mijn primaire aandacht ging uit naar de thema’s kennisoverdracht, dynamiek en aansluiting. Op basis daarvan heb ik onderzoeksgesprekken en informele gesprekken gevoerd met betrokkenen, observaties gedaan en documentatie doorzocht. Kennisoverdracht werd op meerdere plekken door betrokkenen als relevant aangeduid. Ook vanuit bedrijfskundig perspectief is het een interessant thema, omdat het de essentie van de bedrijfsvoering raakt en een belangrijke rol speelt in de veranderende samenstelling van het personeelsbestand van de organisatie. Kennisoverdracht werd het centrale thema van mijn onderzoek. De groep betrokkenen is heel divers. Zo onderscheid ik mensen binnen en buiten de organisatie. Mensen van buiten de organisatie zijn niet bevraagd en vormen geen subject in mijn onderzoek. De groep van mensen binnen de organisatie zou je kunnen opdelen langs formele lijnen van leeftijd, ervaringsjaren of functiegroep. Die opdeling is echter van beperkte waarde, omdat de houding en persoonlijke ervaringen van betrokkenen deze formele lijnen overstijgen. Wel biedt de opdeling een nuttig startpunt voor mijn onderzoek, waarbij ik zocht naar diversiteit van respondenten. Vervolgens is mijn uitgangspunt dat elk individu een eigen blik op zijn of haar omgeving heeft, en op zijn eigen manier betekenis geeft aan situaties. Die uniciteit en diversiteit is de basis van mijn onderzoek. Dit gegeven maakt dat de onderzoeksvraag niet eenduidig te beantwoorden is. Dat wat als verandering wordt waargenomen en hoe dit wordt ervaren is persoonlijk, ook als het onderzoek wordt afgebakend tot het thema kennisoverdracht. In plaats van eenduidigheid heb ik daarom gezocht naar meervoudige betekenisgeving door betrokkenen. Op basis van de onderzoeksdata heb ik drie verhalen geschreven, die elk een gestalt (grondhouding) vertegenwoordigen dat ik bij betrokkenen heb waargenomen. Deze gestalten onderscheiden zich in termen van oriëntaties en manieren van betekenisgeving. De betekenis die het begrip kennis krijgt, en de manier waarop kennisoverdracht georganiseerd raakt, zijn uitingen van deze oriëntaties. De titel van de drie verhalen geeft kernachtig weer welke grondhouding er onderliggend aan is: 1) Ik zoek iets, maar ik weet niet wat 2) Ik weet wat werkt en wat niet 3) Ik zoek naar de verbinding. Een rationele betekenisgeving domineert in deze verhalen. In de eerste twee verhalen raakt kennisoverdracht systeemgedreven georganiseerd, waardoor de relevantie van de specifieke context en de waarde van niet tastbare kennis en ervaring weinig aandacht krijgen. De behoefte aan tacit knowledge wordt niet vervuld, wat soms leidt tot wederzijds onbegrip. Het laatste verhaal draait om een meer contextgedreven manier van kennisoverdracht, die berust op sociaal contact en toevalligheid. Met behulp van deze drie verschillende verhalen heb ik een workshop georganiseerd met enkele betrokkenen. Het resultaat hiervan is inzicht in elkaars ervaringen en betekenisgeving. Dat biedt ruimte voor dialoog over de manier waarop kennisoverdracht georganiseerd raakt. Het vergroot ook de kans op onderling begrip op momenten dat het onderling ‘schuurt’, en bereidheid om die verschillen te onderzoeken en op te pakken. Zo ontstaat een perspectief op praktische verbeteringen in de huidige manier van doen, die passend is voor betrokkenen en de aard van de dienstverlening. De beoordeling op relevantie en bruikbaarheid van alternatieven ligt primair bij de betrokkenen zelf, maar heeft ook betekenis voor mijn eigen rol als functionaris.