Bankierseed

Vroeger was verantwoordelijkheid hiërarchisch georganiseerd, de verantwoordelijkheid lag bij de baas, hij was verantwoordelijk voor alles wat zijn medewerkers deden. Voor wat betreft eindverantwoordelijkheid is dit onveranderd, maar binnen organisaties worden verantwoordelijkheden steeds lager belegd. Daarnaast zijn verantwoordelijkheden voor bedrijven groter geworden en is er door meer diversiteit in de samenleving geen vanzelfsprekend gezamenlijk normenkader meer van toepassing. Logischerwijze is daardoor integriteit een onderwerp van gesprek geworden. Integriteit betekent afstemmen van de samenhang tussen waarden, normen en idealen. Net zoals ook het zich rekenschap geven van het grotere geheel (Wempe & Kaptein, 2002). Om deze persoonlijke verantwoordelijkheid voor bankiers nader richting en kaders te geven zijn in de loop van de jaren diverse gedragscodes opgesteld. Ook de toepasselijke wet- en regelgeving sluit hierop aan. Na de financiële crisis ontstond medio 2008 de gedachte om bankiers een eed af te laten leggen. Dit als onderdeel van een pakket aan maatregelen om het vertrouwen in de financiële sector te herstellen. Alhoewel er argumenten voor het afleggen van een eed zijn aan te voeren, waren er reeds vooraf binnen en buiten de sector ook kritische geluiden te beluisteren. De bankierseed werd in 2015 voor alle bankiers ingevoerd en afgelegd. Inmiddels is het 2018 en zouden eventuele verschillen tussen het ethisch handelen van bankiers voor en na het afleggen van de bankierseed duidelijk moeten worden. Deze scriptie onderzoekt wat de bankierseed omvat en wat de invoering hiervan voor effect heeft op het ethisch handelen van bankiers. In deze casestudy worden vijf respondenten, werkzaam in uiteenlopende functies op verschillende afdelingen bij Rabobank Merwestroom, ondervraagd over de ontwikkeling van hun ethisch handelen. Deze interviews zijn uitgevoerd en vervolgens geanalyseerd met behulp van Solomons (1992) operationalisatie van Aristoteles’ ethiek. Het onderzoek geeft aanleiding om de hypothese Het afleggen van de bankierseed heeft niet geleid tot meer ethisch gedrag onder bankiers te verwerpen. De respondenten geven allen voorafgaand aan het interview aan dat er niets is gewijzigd, maar bij het nader doornemen van de bankierseed blijken er wel wijzigingen in het ethisch gedrag te zijn. Daarbij aangetekend dat het gedrag zelf niet zozeer is veranderd, maar de wijze waarop tot besluiten wordt gekomen wel is gewijzigd. Overwegingen liggen meer vast en er is meer transparantie. Uit dit onderzoek volgen aanbevelingen voor de wijze waarop Rabobank Merwestroom, nog meer dan nu reeds gebeurt, invulling kan geven aan het onderhouden van de bankierseed. Deze omvatten onder andere het bewuster gebruik maken van grote bord met daarop de tekst van de bankierseed in het trappenhuis waarop in 2015 alle medewerkers, na het afleggen van de bankierseed, hun naam hebben geschreven. Ook het invoeren van een besluitvormingschecklist, code eigenaren en een risico-analyse van de code zouden kunnen bijdragen aan het levend houden van de bankierseed.