Blootstellen

ONDERWERP In Nederland heerst een debat over de seksualisering van de samenleving of pornoficatie. De seksualisering heeft in deze context een negatieve betekenis: seksuele vrijheden die onze samenleving kent worden door aanhangers van de pornoficatie verafschuwd. De seksualisering van de samenleving vindt plaats op twee niveaus: beleving van seksualiteit en het fysieke lichaam van de vrouw. Jos de Mul definieert de pornoficatie aan de hand van drie aspecten. Het eerste aspect is de toename van de productie en consumptie van pornografie. Het volgende aspect van de pornoficatie betreft het langzaam doorsijpelen van pornografie in andere maatschappelijke domeinen. Tot slot noemt De Mul de pervertering van de omgang met beelden die het menselijk lijden tonen en die worden gezien als vermaak. Pornografie illustreert, beschrijft of suggereert datgene wat erotisch niet mag. Doordat steeds meer pornografische beelden in de openbare ruimte verschijnen, verdwijnt het pornografische effect. De pornografie moet op zoek gaan naar nieuwe, schokkende handelingen, waardoor extreme vormen van seksualiteit, zoals bestialiteit, kinderporno, toenemen. In mijn thesis heb ik onderzocht of deze ontwikkelingen ook in de (jonge) vrouwentijdschriften Viva en Yes is te herkennen. De hoofdvraagstelling luidt als volgt: Hoe wordt over het vrouwelijk lichaam en seksualiteit besproken in de Viva en Yes van 1987 tot en met 2007? Is de trend naar grotere seksualisering of pornoficatie, die in de samenleving plaatsvindt, ook hier waar te nemen? METHODE In navolging van mijn vooronderzoek heb ik zowel voor het discours lichamelijke schoonheid als het discours seksualiteit verschillende categorieën opgesteld. Het onderzoek bestaat uit een kwalitatief onderzoeksdeel, waarmee ik heb geanalyseerd in hoeverre de aandacht voor bepaalde categorieën toe- of afneemt, en een kwantitatief onderzoeksdeel, waarin ik heb bekeken op welke manier de verschillende onderwerpen aan bod kwamen. RESULTATEN Het onderzoek leverde opmerkelijke resultaten op. Opvallend is dat, ondanks in onze maatschappij het onrealistische schoonheidsideaal centraal staat, dit niet door de Viva-redactie wordt aangemoedigd. Als tegenreactie besteed de redactie juist veel aandacht aan de zelfwaardering van het lichaam. Door niet alleen het perfecte lichaam, maar juist het echte lichaam in het tijdschrift terug te laten komen, worden vrouwen ervan bewust dat de perfecte schoonheid een ideaalbeeld is. In Yes wordt juist kunstmatigheid van de lichamelijke schoonheid wordt veelvuldig benadrukt. Make-up is erg belangrijk. Zonder make-up de deur uit wordt in Yes bijna als iets onmogelijks gezien. Het zou zo kunnen zijn dat de cosmetica-industrie invloed uitoefent op het stimuleren van make-upgebruik. Seksualiteit is altijd een belangrijk onderwerp geweest in Viva. De redactie heeft altijd een progressieve mening over het onderwerp gehad. De reactie van de lezeressen maakt echter wel een ontwikkeling mee. Nu SM bijna net zo normaal is als masturbatie, een perversiteit ten tijde van Foucault, zal in de toekomst wellicht worden gezocht naar andere extreme vormen. In Yes maakt het onderwerp een opvallende ontwikkeling mee. Werd in 1987 voornamelijk geschreven over ‘strelen’ en ‘kussen’ en waren genitale handelingen nog te pornografisch. In 2007 is de schaamte hiervoor totaal verdwenen. De redactie probeert het taboe rond seksualiteit weg te nemen.