Wij zijn toch vriendinnen?

Dit onderzoeksrapport doet verslag van de vervlechting van emotie en moraal in de Nederlandse dramaserie ‘Gooische Vrouwen’. De hoofdvraag die aan dit onderzoek ten grondslag ligt luidt: Hoe verhouden morele kwesties zich met de vertoonde emoties in de Nederlandse dramaserie Gooische Vrouwen? Aangezien er in de wetenschap nog nauwelijks onderzoek is gedaan naar de verhouding tussen emotie en moraal kan dit onderzoek een waardevolle bijdrage voor de wetenschap betekenen. Ook op maatschappelijk vlak kan het onderzoek bijdragen aan de morele verbeelding van televisiekijkers. De hoofdvraag is opgesplitst in een tweetal deelvragen. Bij de eerste deelvraag wordt er stilgestaan bij de morele kwesties die zich voordoen in de serie. Welke morele kwesties bevat de serie? Hoe komen deze tot uiting en wat voor rol hebben de personages bij de morele kwesties? Bij de tweede deelvraag wordt er gekeken naar de emoties die worden geuit per morele kwestie. Wie uit deze emoties bijvoorbeeld? Gebeurt dit via het beeld of via de gesproken tekst en wat is de intensiteit van de emoties? Het onderzoek is een vrij explorerend onderzoek en daarmee ook kwalitatief van aard. Er is één compleet seizoen van de dramaserie onderzocht. Dit betekent dat er negen afleveringen zijn bekeken die samen goed waren voor 6,5 uur televisie. Van alle afleveringen zijn uitgebreide transcripten gemaakt die aan een nadere analyse zijn onderworpen. De focus lag echter niet alleen op het narratief, maar tevens op het beeld. Deze duale benadering zorgde ervoor dat er zo een compleet mogelijke analyse werd uitgevoerd op het onderzoeksmateriaal. In totaal zijn er acht morele kwesties gevonden in Gooische Vrouwen, die ondersteund worden door zestien verschillende verhaallijnen. Deze acht morele kwesties zijn een verdere nuancering op de drie overkoepelende morele thema’s ‘liefde’, ‘vriendschap’ en ‘goede omgangsvormen’. Onder dit laatste thema vallen zeven van de zestien verhaallijnen en hiermee lijkt dit thema dan ook de kern van de serie te zijn. Wat verder opviel was dat de personages op verschillende manieren meerdere keren betrokken waren bij één morele kwestie, bijvoorbeeld als aanstichter én als slachtoffer. Deze rolwisselingen van de personages blijken inherent te zijn aan dramaseries. Het gevolg hiervan is dat de morele kwesties heel divers aan bod komen. Morele dilemma’s worden van verschillende kanten bekeken en dragen dus verschillende oplossingen aan. Dit stimuleert de morele verbeelding van de televisiekijker en daarom draagt de serie bij aan de morele volwassenheid van de kijker. Bij het bestuderen van de emoties is gebleken dat emoties die door slachtoffers van morele kwesties geuit worden heftiger zijn dan emoties die door de aanstichters geuit worden. De emoties zijn heftiger en intenser zodra de belangen van het ene personage flink geschaad worden door een ander personage. Hoe minder deze belangen worden geschaad, des te lager is de intensiteit van de geuite emoties. Daarnaast blijkt dat de intensiteit van de emoties zeer gevarieerd is en dat er een grote mate van overeenstemming is in de getoonde emoties die onder één morele kwestie vallen. Als de acht morele kwesties echter verder worden onderverdeeld bij de drie overkoepelende morele thema’s ‘liefde’, ‘vriendschap’ en ‘goede omgangsvormen’, dan blijkt deze overeenstemming minder groot te zijn. Het lijkt er op dat hoe genuanceerder een thema is, hoe meer overeenstemming er te zien is in de geuite emoties. En omgekeerd geldt dat hoe breder een thema is, hoe minder overeenstemming er is waar te nemen in de geuite emoties. Tot slot kan worden opgemerkt dat emoties vaker via de gesproken tekst dan via het beeld naar voren komen, maar dat het beeld bijna altijd een ondersteunende functie heeft. Al met al lijkt er een sterk verband te bestaan tussen de acht morele kwesties die gevonden werden in dit onderzoek en de daarbij geuite emoties. Eén bepaalde morele kwestie wordt in verschillende verhaallijnen namelijk altijd gekenmerkt door dezelfde emoties. Of dit voor andere dramaseries ook het geval is, kan een interessant onderwerp voor een vervolgstudie zijn.