Meten is lezen - Een onderzoek naar de rol van data over klik-, lees- en kijkgedrag (metrics) in het nieuwsselectie- en productieproces op Nederlandse nieuwsredacties

Waar nieuwsredacties zich in de begindagen van het Internet voornamelijk met eenvoudige statistieken over hun lezers moesten behelpen (clicks en pageviews), zijn er tegenwoordig veel meer en gedetailleerdere metrics beschikbaar. Nieuwsredacties kunnen nu zien hoe de consument naar de website is gekomen (traffic source), hoe hij zich op de website beweegt (behavior flow) en nog heel veel meer. Journalisten staan echter niet altijd om deze ontwikkelingen te springen, blijkt uit de literatuur. Een veelgehoorde angst is dat hoe meer er op de redactie aandacht wordt besteed aan clicks, views en likes, hoe meer het nieuws over onderwerpen als seks, moord en vermaak de overhand zal krijgen en hoe moeilijker het zal worden om belangrijk nieuws aan de man de brengen. Gaat het gebruik van metrics wel samen met de journalistieke waarden, zoals onafhankelijkheid en objectiviteit? Het vinden van een antwoord op deze vraag is alleen mogelijk wanneer er duidelijkheid komt over de manier waarop (medewerkers van) nieuwsredacties metrics gebruiken, en wat de beweegredenen zijn om metrics al dan niet in het redactieproces op te nemen. Voor dit onderzoek is daarom gesproken met medewerkers van diverse Nederlandse nieuwsorganisaties. De hoofdvraag – ‘Wat is de rol van data over klik-, lees- en kijkgedrag van nieuwsconsumenten (metrics) in het nieuwsselectie- en productieproces op Nederlandse nieuwsredacties, en wat zijn de journalistieke intenties voor het gebruik ervan voor de toekomst?’ – kan als volgt worden beantwoord: Metrics zijn op de meeste nieuwsredacties in dit onderzoek een geïntegreerd onderdeel van het nieuwsselectie- en productieproces. De impact van metrics op deze processen verschilt per redactie; op de ene redactie is de vertelvorm van artikelen aangepast, op de andere worden metrics gebruikt om de ‘dekkingsgraad’ van de eigen verslaggeving onder de loep te nemen en op basis daarvan onderwerpen te selecteren. Gemene deler is de ideologie over ‘journalistiek werken’ en het gebruik van metrics; deze zaken worden in de interviews regelmatig – en vaak onbewust – tegenover elkaar geplaatst, waardoor de latente betekenis die de geïnterviewden eraan geven (respectievelijk ‘belangrijk’ versus ‘onbelangrijk’, ‘goed’ versus ‘niet goed’) naar voren komt. Maar hoewel sterk aanwezig, blijkt die ideologie niet doorslaggevend voor de toekomstplannen die er op redacties worden gemaakt; de intentie is om alleen maar meer data te verzamelen, en vooral ook slimmer met die data om te gaan.