Master Scriptie

De Nederlandse bouwsector staat voor een aantal dringende maatschappelijke opgaven waaronder klimaatverandering, uitputting van grondstoffen, energietransitie, vergrijzing en verstedelijking met de daarbij behorende woon- en vervoersopgaven. Met de economische crisis (2008-2015) nog vers in het geheugen vindt al enkele jaren discussies plaats dat de bouwsector onvoldoende innovatief zou zijn om deze majeure vraagstukken tijdig op te lossen (CBS, 2018). In 2017 voerde het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) samen met de universiteit Twente een onderzoek uit waarom de bouw te weinig innoveert en kwam tot een opsomming van negen redenen. Er zijn voldoende ambities en goede ideeën maar toch komen ze maar moeizaam van de grond. In het onderzoek wordt voor het gebrek aan innovatie o.a. gewezen naar een gebrek aan mogelijkheden tot innovatie bij de opdrachtgever of afnemer (EIB, 2016). Cobouw, het toonaangevende dagblad voor de bouw publiceert met enige regelmaat artikelen over innovaties (en het uitblijven ervan) in de bouw. Ondanks goede voorbeeldprojecten is de algemene mening dat het tempo van innovatie achterblijft bij de vraag. Diverse specialisten geven hun visies en mogelijke oplossingsrichtingen. Ook kennisinstellingen worden hierbij om hulp gevraagd. Zo vond er in juli 2018 een ronde tafelgesprek plaatst met een aantal koplopers in de sector en hoogleraar dr. Henk Volberda. Hij wist tijdens het ronde tafelgesprek de zere vinger te leggen op een denkfout en een volgens hem belangrijk deel van het probleem: “technologie is nog geen innovatie”! In de praktijk lijkt het dat hier veelal de nadruk op ligt. Waar andere sectoren zoals de industrie de afgelopen decennia wel een transformatie hebben ondergaan door onder andere de komst van IT en automatisering hanteert de bouwsector een businessmodel dat vergelijkbaar is met die van vijftig jaar geleden. Op het vlak van nieuwe technologieën hebben wel veranderingen plaatsgevonden, zoals de toename van prefab en het toepassen van digitale ontwerpmodellen (BIM). (Cobouw a, 2018). Hetzelfde product of idee naar de markt brengen via verschillende business modellen kan namelijk verschillende uitkomsten bieden. Hierdoor ontstaan andere kansen en zullen andere drempels moeten worden overwonnen (Chesbrough, 2010). In 2017 is “De bouwagenda” gestart, een landelijk innovatieprogramma voor de gehele bouwsector. Opdrachtgevers, kennisinstellingen, overheid en het bedrijfsleven werken hierin samen om een antwoord te kunnen bieden op de genoemde maatschappelijke opgave (Bouwagenda, 2017). De branchevereniging Bouwend Nederland zet hier zwaar op in en heeft als gevolg hiervan intern een meerjarenprogramma innovatie opgesteld. Belangrijkste aanleiding zijn de eerder genoemde maatschappelijk opgaven en de aanhoudende “klachten” die richting de bouwsector worden geuit over een gebrek aan innovatie binnen de sector (Bouwend Nederland , 2019). Daarnaast stagneert de ontwikkeling van de arbeidsproductiviteit binnen de bouwsector en loopt steeds verder achter bij die van andere maak industrieën (ING, Economisch bureau, 2016).