"We hebben voldoende poep aan de muur gesmeerd"

De Koninklijke Landmacht werkt in het kader van ‘De Adaptieve Krijgsmacht’ toe naar een toekomstbestendige Landmacht. Het idee achter de transitie naar een adaptieve krijgsmacht is dat door de samenwerking te zoeken met civiele partijen deskundigheid en capaciteiten in huis worden gehaald die op dit moment ontbreken om in te spelen op nieuwe, complexe en ondenkbare dreigingen. De veranderingen in de samenleving maken het idee van een adaptieve krijgsmacht een logische en innovatieve oplossing voor de huidige onderbezetting, het gebrek aan middelen en het benutten van civiele deskundigheid binnen de organisatie. De vraag is echter of de organisatie na jarenlange bezuinigingen, met als gevolg een bureaucratische organisatiestructuur, in staat is om te veranderen. Vandaar dat de centrale onderzoeksvraag van dit onderzoek is: Wat is de invloed van de institutionele waarden van de Koninklijke Landmacht op de veranderbaarheid van de organisatie? Met het beantwoorden van deze hoofdvraag draagt dit onderzoek bij aan de veranderliteratuur. Daarnaast biedt het aangrijpingspunten en handvaten om de transitie te bewerkstelligen. In het theoretisch kader van dit onderzoek werd stilgestaan bij het institutionalisme en wat institutionele waarden zijn. Deze regels, gedragingen en praktijken werden opgedeeld in drie categorieën. Vervolgens werd in gegaan op het definiëren van organisatieculturen en – structuren, organisatorische verandering en de invloed van instituties op verandering. Tot slot werd ingegaan op de veranderbaarheid van een organisatie. Deze wordt bepaald door de optelsom van interne routines en organisatorische capaciteiten en beïnvloed door de vereisten vanuit de externe omgeving. Verwacht werd dat instituties en institutionele waarden van invloed zijn op de organisatiecultuur – en structuur. Deze zouden vervolgens een invloed hebben op de veranderbaarheid van de organisatie. Dit is onderzocht middels kwalitatief casusonderzoek. Door drie cases te bestuderen en ook respondenten buiten deze cases om te spreken, is onderzoek gedaan naar de veranderbaarheid. Het jarenlange bezuinigingen heeft ertoe geleid dat werknemers bij de Koninklijke Landmacht het vertrouwen in de organisatie zijn verloren en niet veranderbereid zijn. Ook het imago dat de Landmacht in de samenleving heeft is hierdoor beschadigd. Daarnaast zijn in navolging van enkele schandalen strakke procedures en een vergaande taakopsplitsing ingebed in de organisatie, met alle gevolgen van dien. Uit dit onderzoek is gebleken dat de Koninklijke Landmacht niet veranderbereid is en dat sprake is van een indirecte doorwerking van institutionele waarden, middels de organisatiecultuur en -structuur, op de veranderbaarheid van de organisatie. Het gebrek aan vertrouwen en leiderschap, maar ook het gebrek aan verantwoordelijkheid en eigenaarschap, maken dat de organisatie niet de organisatorische capaciteiten en de interne routines in huis heeft om de verandering, vereist door de externe omgeving, te bewerkstelligen. Vandaar dat dit onderzoek eindigt met een aantal aanbevelingen om de gewenste transitie te stimuleren.