Meer dan motivatie

Public Service Motivation (PSM) is een veelvoorkomende motivator voor ambtenaren in de publieke sector. PSM is een altruïstische motivatie om een groep mensen te dienen, zoals een staat of de mensheid in het algemeen. Wanneer ambtenaren deze motivatie kunnen gebruiken in hun werk, ontstaat er een specifieke soort persoon- omgeving fit, namelijk een PSM-fit. Deze fit kan op twee niveaus plaatsvinden, namelijk als persoon-organisatie PSM-fit en een persoon-baan PSM-fit. Hoewel er veel bekend is over de gevolgen van de PSM-fit, bijvoorbeeld de positieve invloed op baantevredenheid en loyaliteit aan de organisatie, is er nog weinig onderzoek gedaan naar welke factoren invloed hebben op de PSM-fit. Daarom kijkt dit onderzoek naar de mogelijke invloed van onboarding op de PSM-fit. Onboarding is een proces waarin nieuwe medewerkers leren hoe ze succesvol kunnen zijn in hun nieuwe organisatie. Dit wordt weergegeven door vier categorieën variabelen. Drie hiervan beïnvloeden de mate van onboarding, namelijk de karakteristieken van nieuwe medewerkers, het gedrag van nieuwe medewerkers en de acties van de organisatie. De vierde categorie geeft de mate van succesvolle onboarding weer, vertaald als de mate van aanpassing van de medewerker aan zijn nieuwe werkomgeving. Er is voor onboarding gekozen omdat de invloed van onboarding op PSM en de invloed van onboarding op de persoon-omgeving fit als aparte concepten is aangetoond. Ook zijn er meerdere auteurs die oproepen tot kwalitatief vervolgonderzoek naar de invloed van onboarding op PSM of de persoon-omgeving fit. Daarom is het interessant om te kijken naar de mogelijke invloed van onboarding op de combinatie van PSM en de persoon-omgeving fit: de PSM-fit. Deze mogelijke invloed wordt met deze kwalitatieve onderzoeksopzet onderzocht. Dit exploratieve kwalitatieve onderzoek zal zonder verwachtingen kijken naar de mogelijke relatie tussen onboarding en de PSM-fit. Het doel van dit onderzoek is het vormen van een conceptueel model. De volgende hoofdvraag staat hierbij centraal: “Hoe kan onboarding de PSM-fit van ambtenaren beïnvloeden?” Door het exploratieve karakter van dit onderzoek is er gekozen voor een onderzoeksopzet met 18 kwalitatieve semigestructureerde diepte-interviews, ondersteund door de participatieve observatie van 2 introductiedagen. Het onderzoek is uitgevoerd bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Deze organisatie heeft een organisatiebrede introductiedag en een decentrale onboarding die per directie verschilt. Uit de resultaten blijkt dat onboarding op meerdere manieren de PSM-fit van ambtenaren beïnvloedt. De drie categorieën variabelen die invloed hebben op het onboarding proces hebben alle drie via de rolduidelijkheid van respectievelijk het werk en de organisatie een positieve invloed op de persoon-baan en persoon-organisatie PSM-fit. Als laatste heeft de mate van succesvolle onboarding, oftewel de aanpassing van de medewerker aan zijn nieuwe werkomgeving, een positieve invloed op zowel de persoon-baan als de persoon-organisatie PSM-fit. Omdat dit een exploratief onderzoek is heeft dit onderzoek enkele limitaties. Als casestudy is de externe validiteit van dit onderzoek gelimiteerd. De generaliseerbaarheid is laag, onder andere door het beperkte aantal respondenten en het publieke karakter van de onderzochte organisatie. Daarnaast is het gedrag van medewerkers voornamelijk met interviews gemeten, en maar in beperkte mate met observatie, wat de betrouwbaarheid hiervan vermindert. Op basis van deze resultaten zijn meerdere beleidsaanbevelingen opgesteld om de PSM-fit te vergroten. 1. Neem de mate van PSM mee als selectiecriterium bij het voeren van sollicitatiegesprekken en het rekruteren van nieuwe medewerkers. 2. Creëer zo veel mogelijk rolduidelijkheid in het rekruteringsproces door te benadrukken wat VWS doet voor de maatschappij en wat het maatschappelijk belang van de specifieke functie is. 3. Zorg voor een zo groot mogelijke rolduidelijkheid van zowel het werk van de medewerker binnen VWS, als de rol van VWS als organisatie binnen de maatschappij. 4. Gebruik de formele oriëntaties om de PSM-fit van nieuwe medewerkers te verhogen, mede door het creëren van meer rolduidelijkheid. 5. Stimuleer de leiders van de organisatie om waardes uit te dragen die voor een grotere PSM-fit zorgen.