Op weg naar publiek-private samenwerkingen binnen de gezondheidssector

Publiek-private samenwerkingen (PPS) komen binnen de gezondheidssector nog niet veel voor, maar er zijn een aantal uitzonderingen, waaronder Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG). Deze aanpak richt zich op het terugdringen van overgewicht bij kinderen en jongeren, daar wordt de leefomgeving van kinderen en jongeren bij betrokken: ouders, scholen, sportverenigingen, gemeenten, supermarkten et cetera. Binnen de JOGG-aanpak werken publieke en private organisaties samen aan diverse projecten om het doel van JOGG te bereiken. Inmiddels zijn veel gemeenten aan de slag gegaan met de JOGG-aanpak. In dit onderzoek staan vier gemeenten centraal: gemeenten Alkmaar, Breda, Hellevoetsluis en Zwolle. Deze gemeenten zijn al een aantal jaren bezig met deze aanpak en beschikken inmiddels over een groot en divers netwerk van betrokken partners. Er kan van de huidige PPS binnen JOGG geleerd worden, waarmee deze vorm van samenwerkingen in de toekomst binnen de gezondheidssector geïmplementeerd kan worden. Om die reden is dit onderzoek gericht op verklarende factoren voor effectieve PPS binnen JOGG. De verklarende factoren kunnen worden gezocht binnen twee wetenschappelijke theorieën: succesfactoren voor PPS en factoren van het collaborative governance model. Daarnaast zijn de verschillende effecten van de JOGG-aanpak geanalyseerd. De factoren uit de literatuur kunnen meer informatie bieden over de vormgeving van de samenwerkingen of verklaringen geven voor het succes van PPS. De relatie die in dit onderzoek centraal staat, is de invloed van de verschillende factoren van PPS op de effecten van de JOGG-aanpak, waarmee mogelijke verklaringen voor het succes of falen van de samenwerkingen onderzocht worden. Deze relatie is onderzocht aan de hand van documentanalyse en semigestructureerde interviews. Bij iedere gemeente die in dit onderzoek centraal staat, zijn tenminste vijf respondenten geïnterviewd, waaronder de JOGG-regisseur, de betrokken GGD en diverse publieke en private partners. Uit dit onderzoek komt naar voren dat een aantal factoren verklaringen kunnen bieden voor het succes of falen van de samenwerkingen. Zo blijken het commitment van partners en de rol van de bestuurlijke trekker van belang te zijn binnen PPS. Ook het onderlinge vertrouwen tussen de samenwerkingspartners en de aanwezigheid van balans in middelen bieden een verklaring voor het succes of falen. De laatste verklaring is de aanwezigheid van een gezamenlijke visie, probleemdefinitie en doelstellingen, ofwel gedeeld begrip. Daarnaast bleken een aantal factoren van belang te zijn voor de effectiviteit, deze factoren kunnen als randvoorwaarden voor samenwerking worden gezien en bieden meer informatie over de vormgeving van de samenwerkingen. Het gaat om de volgende factoren: democratische legitimiteit, transparantie en meerwaarde of motieven om samen te werken. Ook bleken twee factoren geen invloed gehad te hebben op de effectiviteit, dat zijn de aanwezigheid van contracten of samenwerkingsovereenkomsten en een geschiedenis van coöperatie (geen antagonisme). Binnen vrijwel alle PPS van JOGG vervult de GGD een belangrijke rol op het gebied van kennis, netwerk, monitoring/evaluatie (output gericht werken) en soms ook als bestuurlijke trekker. Op basis van de beschreven rollen en de verklarende factoren voor het succes of falen van PPS, zijn een aantal praktische aanbevelingen geformuleerd die gericht zijn aan de GGD’en. Ook zijn er een aantal academische aanbevelingen beschreven, die gericht zijn op ervolgonderzoek. Deze aanbevelingen zijn beschreven in hoofdstuk tien van dit onderzoek.