Op weg naar een rookvrije generatie

In deze scriptie is onderzocht hoe een sociale norm ‘landt’ in lokaal beleid. Om te ontdekken hoe dit plaatsvindt zijn de ontwikkelingen rondom de beweging van de Rookvrije Generatie onderzocht. Een centrale actor in deze beweging is de Alliantie Nederland Rookvrij (ANR). De ANR is de initiator van de Rookvrije Generatie. De ANR probeert (lokaal) beleid te beïnvloeden door in te zetten op het veranderen van de sociale norm rondom roken. Sociale normen beïnvloeden krachtig en systematisch menselijk gedrag en kunnen worden beïnvloed door de inspanningen van een norm entrepreneur. Deze inspanningen verlopen via drie fases: het emergeren van de norm, norm cascade en norm internalisering. Via deze drie fases is onderzocht hoe de ANR invloed heeft gehad op de mate waarin de Rookvrije Generatie is opgenomen in lokaal beleid. Hierbij staat de volgende hoofdvraag centraal: Hoe heeft het proces van het bouwen van een rookvrije norm door de ANR, invloed gehad op de mate waarin de Rookvrije Generatie wordt opgenomen in lokaal beleid? Om deze vraag te kunnen beantwoorden zijn er dertien interviews afgenomen, twee observaties gedaan en is er een documentenanalyse uitgevoerd. De drie fasen van het bouwen van normen zijn afzonderlijk behandeld in de resultaten. Allereest kwam naar voren in de resultaten dat in het proces van het emergeren van de norm, framing een belangrijke rol speelt. De Rookvrije Generatie is gericht op het rookvrij kunnen opgroeien van kinderen. Hierbij staat een positieve boodschap centraal. Een boodschap die niet bestaande rokers beïnvloedt, maar juist de norm veranderd op het gebied van roken rondom kinderen. Concluderend wordt er gesteld dat het frame zoals gehanteerd door de ANR op lokaal beleidsniveau het gelijkstellen van doelen faciliteert, positieve stimulansen creëert en laagdrempelige acties van lokale overheden impliceert. Hierbij is het van belang te beseffen dat laagdrempelige acties langzamer beleid veroorzaken. Ten tweede wordt er in dit onderzoek geconcludeerd dat het proces van norm cascade, verder aangeduid als het socialiseringsproces, wordt beïnvloed door het conformeren naar anderen en voorbeelden uit het land. De hoeveelheid voorbeelden en de mate van samenwerking in de regio heeft een positief effect op de mate waarin de Rookvrije Generatie wordt opgenomen in lokaal beleid. Daarnaast heeft de ANR door de significante groei sinds 2013, het socialiseringsproces anders ingericht. GGD’en nemen lokale taken over en de ANR positioneert zich meer in een kennis- en netwerkfunctie. Er wordt geconcludeerd dat de ANR hierdoor dermate invloed heeft op het socialiseringsproces, dat er een toevoeging wordt gedaan aan het conceptueel model. 6 Ten derde is de rol van norm internalisering onduidelijk. Wat hierbij naar voren komt is dat het gebrek aan middelen van gemeenten een rol speelt in het niet verder kunnen internaliseren van de norm en dus de mate waarin de Rookvrije Generatie wordt opgenomen in het beleid. In het meten van de afhankelijke variabele is tevens ook naar voren gekomen dat de Tabakswet weinig ruimte biedt om regelgeving op lokaal niveau in te richten. Gemeenten blijven laagdrempelige maatregelen nemen en vaak blijven grote stappen uit. De bovenstaande resultaten hebben geleid tot verschillende aanbevelingen. De ANR moet in samenwerking met koepelorganisaties actief blijven lobbyen om meer middelen vrij te maken voor gemeenten en om de Tabakswet aan te passen. Gemeenten wachten veel af, waardoor het ten tweede belangrijk is om van vooruitstrevende gemeenten in Nederland een voorbeeld te maken. Intensief monitoren van de ontwikkelingen in Groningen is hierbij cruciaal.