VERWARDE PERSONEN: TUSSEN WAL EN SCHIP?

De afgelopen periode is er landelijk veel aandacht voor verwarde personen. Mede door de verwarde man, Thijs H., die in mei 2019 een man en vrouw op de Brunssummerheide en een vrouw in Den Haag die allen nietsvermoedend hun hond uitlieten, doodstak. Daarnaast zijn er in de afgelopen jaren talloze beeldbepalende incidenten en calamiteiten geweest, zoals de zaak van Bart van U. en de gijzeling bij de NOS staat het onderwerp hoog op de maatschappelijke en politieke agenda. De ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Justitie en Veiligheid en de VNG hebben het Schakelteam Personen met Verward Gedrag opgericht om de landelijke aanpak in banen te leiden. Het Nationaal Schakelteam Personen met Verward Gedrag is onder hun leiding in het leven geroepen om handvatten te bieden aan gemeenten om voor 1 oktober 2018 een sluitende aanpak voor personen met verward gedrag te realiseren. Inmiddels is gebleken dat de landelijke deadline van 1 oktober 2018 voor het realiseren een sluitende aanpak in iedere gemeente een te ambitieuze doelstelling bleek. Gemeenten werken momenteel nog hard aan een goedwerkende aanpak, waarbij niemand tussen wal en schip valt. Ook de gemeente Capelle aan den IJssel werkt hard aan een goedwerkende aanpak. Zij voert daarom sinds 1 januari 2017 de regie op de lokale aanpak voor personen met verward gedrag. Dit onderzoek spitst zich toe op de gemeentelijke regievoering op de lokale aanpak van personen met verward gedrag enerzijds, en de samenwerking tussen ketenpartners anderzijds. Door deze inzichten bij elkaar te brengen, wordt inzichtelijk gemaakt welke invloed gemeentelijke regievoering heeft op samenwerking tussen ketenpartners en of de samenwerking momenteel succesvol is. Op deze wijze beoogt dit onderzoek een bijdrage te leveren aan de ambitie om iedere gemeente een goedwerkende aanpak te realiseren, waarbij een adequate regierol tot stand gebracht dient te worden om onder andere de samenwerking in de aanpak van personen met verward gedrag succesvol te laten verlopen. Hiervoor is de volgende hoofdvraag geformuleerd: Wat is de invloed van gemeentelijke regievoering op de netwerksamenwerking in de aanpak van personen met verward gedrag in de gemeente Capelle aan den IJssel en wat zijn eventuele knelpunten en mogelijke aanbevelingen? De netwerksamenwerking betreft hier de samenwerking tussen ketenpartners (hulpverleners) uit het veiligheids- en zorgdomein. Om de hoofdvraag te beantwoorden, is gekozen om door middel van interviews en duo-interviews kwalitatieve data te verzamelen. Hiervoor zijn vierentwintig respondenten geïnterviewd, die allen betrokken zijn in het proces rondom de lokale aanpak voor personen met verward gedrag en schuiven met enige regelmaat aan bij regie overleggen van de gemeente Capelle aan den IJssel of hebben met regelmatig te maken met complexe bemoeizorg casuïstiek en de gemeentelijke procesregisseur Bemoeizorg. Hieruit is vooral gebleken dat de huidige netwerksamenwerking tussen de ketenpartners nog niet volledig succesvol is. Er is geen discrepantie te zien in het vertrouwen tussen de ketenpartners, echter zijn de aspecten commitment aan het proces, doelconsensus, informatiedeling en de netwerkstructuur nog niet volledig succesvol te noemen. Daarnaast zijn er een aantal knelpunten te noemen die de samenwerking bellemeren. Het gaat hierbij om de onduidelijkheid over casusregie en procesregie, geen rechtlijnige opschaling bij zwaardere casuïstiek, de onderlinge afstemming en de hoge caseload. Tevens wordt de transformatie van het 3 Lokaal Zorgnetwerk naar een Sluitende Bemoeizorg Aanpak door de ketenpartners ervaren als een knelpunt in de samenwerking. De gemeentelijke regievoering uit zich voornamelijk in het faciliteren van samenwerking, het organiseren van regie overleggen en het meekijken bij casuïstiek indien de hulpverlening spaak loopt. Daarnaast stuurt de gemeentelijke regisseur op basis van inhoud (beleid) en op basis van het proces (uitvoering), de wijze waarop dit gebeurt, gaat voornamelijk op basis van consensus en coproductie. Geconcludeerd wordt daarom dat invloed van gemeentelijke regie bestaat uit het initiëren van het samenwerkingsproces, het representeren van de ketenpartners uit zowel het veiligheid als het zorgdomein en het neutraal bemiddelen bij conflicten. Deze invloed van gemeentelijke sturing komt het dichtstbij een regievoering door een steward en een mediërende facilitator. De consequenties die dit met zich meebrengt is dat de regisseur geen duidelijke eisen stelt en meer ondersteunt dan overtuigt en meer dienstverlenend is dan dominant. In de praktijk uit dit zich volgens de ketenpartners in een regisseur waarop snel geleund kan worden, een regisseur die de casusregie op zich neemt of deelt met de ketenpartners en taken uit de uitvoeringspraktijk gemakkelijk naar zich toetrekt vanwege haar expertise en ervaring. Deze consequenties zijn tevens te herleiden naar een aantal knelpunten in de netwerksamenwerking. Er zijn daarom een aantal procesmatige aanbevelingen gedaan om regievoering en netwerksamenwerking te verbeteren. Zo is er een aanbeveling gedaan om het werk- en opschalingsproces te formaliseren, de afstemming structureler te laten verlopen en om de themabijeenkomsten te hervormen. Deze aanbevelingen trachten knelpunten in het samenwerkingsproces weg te nemen en om de gemeentelijke regievoering en netwerksamenwerking succesvoller te laten verlopen.