Pedofiele priesters en ander gespuis op het witte doek Een kwalitatief onderzoek naar het misbruik binnen de katholieke kerk in films

Waar er vroeger nog veel films verschenen die het geloof op een filosofische manier benaderden, is dat tegenwoordig wel anders. Nu lijkt de focus vooral te liggen op problemen die wereldreligies met zich meebrengen. Dit soort films kunnen weer bijdragen aan de maatschappelijke discussie, aangezien sociale bewegingen vaak ruimte voor debat willen creëren over dingen die zij belangrijk vinden en film daar een goede vorm voor is. In dit kwalitatieve inhoudsonderzoek is daarom gekeken naar hoe het misbruik binnen de katholieke kerk en daders en slachtoffers zijn geportretteerd in films van diverse nationale herkomst. Dat is gedaan aan de hand van een thematische analyse. Om de onderzoeksvraag te beantwoorden zijn vijf films geanalyseerd en daaruit kwamen vier thema’s naar voren. Allereerst bleek dat de kerk een grote rol speelt. Het geloof staat centraal in het leven van de personages en hier wordt dan ook naar geleefd en gestraft. Verder heeft de kerk veel macht: zelfs in een film-in-een-film wordt hier rekening mee gehouden. In het thema kerkelijk misbruik komt de dader (bijna altijd een priester) naar voren, die vaak wordt gezien als vaderfiguur. Door vertrouwen te winnen worden slachtoffers gemanipuleerd en vindt er misbruik plaats, waar verschillende motieven aan ten grondslag liggen. Het misbruik is echter niet alleen seksueel: ook lichamelijk en geestelijk worden slachtoffers misbruikt – van geslagen worden met een riem tot onophoudelijk pesten. Het misbruik heeft dan ook veel sporen nagelaten bij slachtoffers. Zij hebben hier jaren later soms nog steeds last, met soms zelfs verslavingen en zelfmoordpogingen tot gevolg. Desondanks gaan ze niet bij de pakken neerzitten en ondernemen slachtoffers actie. Door zich te verenigen en media-aandacht te creëren, hopen zij ruchtbaarheid aan hun zaken te geven. Dat is nodig ook, want het laatste thema laat zien dat de katholieke kerk veelal binnenshuis straft. Priesters worden naar andere parochies gestuurd – waar het misbruik weer van voren af aan begint – of er worden schikkingen getroffen met slachtoffers. In het uiterste geval verbreekt de kerk de banden met een priester en moet deze voor straf naar een opvanghuis in Zuid-Amerika om daar over zijn zonden na te denken. De reden dat priesters vaak niet via de juridische weg worden aangeklaagd, ligt aan het gegeven dat veel zaken zijn verjaard. Slachtoffers klappen vaak pas jaren later uit de school en dan kan er niks meer ondernomen worden. Vandaar dat hun blik niet alleen op het aanpakken van individuele priesters wordt gericht, maar op het aanpakken van het hele instituut.