Prestatiemeting bij ProRail: van BV naar ZBO

In dit onderzoek wordt de invloed van het gebruik van een aantal ‘best practices’ bij de prestatiemeting van zbo’s onderzocht. Dit betreft benchmarking, onderling vertrouwen tussen actor en verantwoordelijke, stakeholderbetrokkenheid en koppeling tussen strategie en prestatiemeting. De ervaringen met deze best practices worden onderzocht door middel van een case study rond de omvorming van ProRail van BV naar zbo per 1 juli 2021. Dit onderzoek brengt de ervaringen met best practices rond prestatiemeting van ProRail en de vergelijkbare organisaties Rijkswaterstaat, RDW en LVNL in kaart. Hieruit blijkt dat de ervaringen met deze best practices verschillend zijn. De best practices met betrekking tot benchmarken, vertrouwen en het betrekken van stakeholders worden bij de onderzochte organisaties herkend en bevestigd. De ervaringen met een koppeling tussen strategie en prestatiesturing zijn beperkt, waardoor een mogelijk verband niet kan worden bevestigd. Uit dit onderzoek blijkt verder dat de context waarin organisaties opereren van invloed is op de prestatiemeting. Zo blijkt onder meer dat hoge (on)tevredenheid over het functioneren van een organisatie de mate waarin prestatiesturing voor verantwoordingsaflegging en productiviteitsverbeteringen wordt gebruikt ondermijnt. Met betrekking tot het onderling vertrouwen wordt een extra verband gevonden waarbij vertrouwen niet alleen leidt tot betere prestatiesturing, maar betere prestatiesturing ook leidt tot meer onderling vertrouwen. Het onderzoek beveelt aan de functie en rol van de prestatiesturing in de aansturingsdriehoek van zbo’s te verhelderen en de best practices hierbij breder te implementeren.