Innovatievermogen in ziekenhuizen

Innovatie in de zorg is een actueel onderwerp. Ziekenhuizen komen terecht in een steeds meer marktgerichte omgeving waar zij moeten vernieuwen om de ontwikkelingen bij te blijven. Een belangrijke vraag is wat ziekenhuizen nodig hebben om hun innovatievermogen te verhogen. Kunnen ze wellicht leren van buitenlandse vernieuwingen? Deze vragen worden beantwoord in het voorliggende onderzoek. Allereerst is een theoretisch model opgesteld met daarin de indicatoren die volgens de literatuur leiden tot vernieuwingskracht. Kennis en leervermogen, organisatiestructuur, organisatiecultuur, management van innovaties en interactie met de omgeving zijn de aspecten die in het innovatiemodel zijn vervat. Daarnaast zijn institutionele, organisatorische en maatschappelijke randvoorwaarden van invloed op innovatievermogen. In het empirische onderzoek is getoetst of het model de toets van de praktijk kan doorstaan. Daarvoor is eerst een inhoudsanalyse gedaan waarin een zoektocht is gestart naar buitenlandse vernieuwing. Vervolgens is het innovatiemodel empirisch getoetst aan de hand van interviews. De inhoudsanalyse is gedaan door via online zoekmachines en websites te zoeken naar buitenlandse zorgvernieuwing. Uit de inhoudsanalyse blijkt dat de mate waarin landen aandacht besteden aan zorginnovatie erg verschilt. Tevens is er veel verschil in de informatie die te vinden is op websites. Engeland is bijvoorbeeld een land dat relatief veel publiceert. Ze zenden op Internet zelfs een online kanaal over zorgvernieuwing uit. Uiteindelijk zijn drie innovaties gekozen die in deze scriptie verder zijn uitgewerkt. De eerste is Star Rating uit Engeland. Dit is een performancemanagement systeem dat er op gericht is de kwaliteit en transparantie van de zorg te verhogen. De tweede casus is de Health Smart Card uit Taiwan. Dit is een pas met daarop persoonlijke en medische gegeven, die bij alle zorginstanties werkt en onder andere de papieren ponskaartjes en medicijnrecepten vervangt. De laatste casus is het Populaire Ziekenhuis. Daarin zijn twee innovaties verwerkt: de Planetreefilosofie en het Magneetconcept. De Planetreefilosofie richt zich op menslievende, helende en gezonde zorg. Het Magneetconcept richt zich op tevredenheid, motivatie en autonomie van verpleegkundigen om zo het beroep aantrekkelijk te maken. De interviews zijn afgenomen bij zeven experts. Drie personen werken in een ziekenhuis en vier personen doen wetenschappelijk onderzoek naar ziekenhuizen of zijn werkzaam geweest in een ziekenhuis. In de interviews is enerzijds ingegaan op datgene wat leidt tot innovatievermogen. Anderzijds zijn de casussen besproken. Uit beide delen van de interviews blijkt dat organisatiecultuur het meest belangrijk is voor vernieuwingskracht. De mens is de kracht achter vernieuwing in ziekenhuizen. Door daarin te investeren kan het vernieuwingsvermogen verhoogd worden. Binnen organisatiecultuur zijn openheid en transparantie erg belangrijk. Dit houdt bijvoorbeeld in dat mensen risico’s aandurven. Transparantie naar andere instellingen toe wakkert ook de concurrentie tussen zorginstellingen aan wat innovatie versterkt. Na organisatiecultuur is het managen van innovaties noodzakelijk om de implementatie van vernieuwingen te doen slagen. Vervolgens is kennis- en leervermogen alsmede interactievermogen ongeveer van even groot belang om vernieuwingskracht te bewerkstelligen. Organisatiestructuur is het minst belangrijk. Een aspect binnen organisatiestructuur is dat de autonomie van professionals negatief kan uitwerken op vernieuwingskracht. Uiteindelijk is het niet de organisatiestructuur maar de manier waarop mensen met elkaar omgaan, de normen en waarden, dus de organisatiecultuur die belangrijk zijn om als ziekenhuis vernieuwend te kunnen zijn.