Houd de ontwikkeling op koers

Samenvatting Studentprestaties zijn sterk afhankelijk van de kwaliteit van docenten. In de steeds veranderende samenleving is het leren en ontwikkelen van docenten daarom van groot belang. Het leren en ontwikkelen van docenten wordt ook wel professioneel leren genoemd. Docenten staan voor de uitdaging om 21-eeuwse skills aan te leren, waarbij technologische-, pedagogische-, culturele- en didactische ontwikkelingen cruciaal zijn. Om deze reden hoort professioneel leren tot de dagelijkse werkzaamheden van docenten om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen. Docenten binnen een vakinstelling, zoals STC Group, leiden hun studenten op voor een specifiek vak of beroep in de scheepvaart-, transport- of havenindustrie. Juist in deze sector zijn de ontwikkelingen in een stroomversnelling geraakt, waardoor professioneel leren voor deze doelgroep van extra belang is. Uit het medewerkersonderzoek (MO) van STC Group bleek dat medewerkers vinden dat zij onvoldoende ontwikkelingsmogelijkheden krijgen aangeboden en aangeven behoefte te hebben om zich te ontwikkelen. Toch biedt STC wel scholingsmogelijkheden via een intern platform, is er een scholingsbudget en zijn er in de cao mbo uren vastgelegd die ingezet kunnen worden voor persoonlijke ontwikkeling. Op basis van de uitkomsten van het MO is STC Group bezig met de ontwikkeling en implementatie van een nieuw, professioneel, kwalitatief en uitgebreid ontwikkelingsplatform: STC Academy. Maar in de praktijk blijkt dat de trainingen die worden aangeboden via het huidige interne platform soms niet doorgaan vanwege te weinig aanmeldingen. Daarom rijst de vraag: hoe worden docenten gemotiveerd tot professioneel leren? Andere studies tonen aan dat bepaalde persoonlijke kenmerken ervoor zorgen dat docenten professioneel leren. Daarentegen is het doel van deze studie om te onderzoeken wat de organisatie kan inzetten om professioneel leren onder docenten te stimuleren. Daarom is in de literatuur gezocht naar factoren die het professioneel leren bevorderen. Twee van deze factoren zijn transformationeel leiderschap en de aanwezigheid van een leerklimaat. Volgens de literatuur speelt de leidinggevende een belangrijke rol in het creëren van een leerklimaat en daarmee in het motiveren van docenten om professioneel te leren. De hoofdvraag van dit onderzoek luidt daarom als volgt: “in welke mate bevordert transformationeel leiderschap, professioneel leren onder docenten in het middelbaar beroepsonderwijs binnen STC en wat is de rol van het leerklimaat in deze relatie?” Om antwoord te geven op de hoofdvraag is een kwantitatieve studie uitgevoerd binnen de onderwijsinstelling STC Group. Voor de kwantitatieve studie is een survey verstuurd naar 170 mbo docenten binnen STC. Uiteindelijk hebben 94 docenten de vragenlijst volledig ingevuld. Uit de resultaten blijkt dat transformationeel leiderschap deels van invloed is op het professioneel leren onder mbo docenten binnen STC. Alleen het initiëren en 5 identificeren van een visie heeft invloed op professioneel leren. Daarnaast blijkt uit de resultaten dat het leerklimaat eveneens voor een deel invloed heeft op het professioneel leren onder mbo docenten binnen STC. In deze relatie heeft het ervaren van autonomie en verantwoordelijkheid van docenten invloed op professioneel leren. Tot slot kan geconcludeerd worden dat er sprake is van mediatie. De relatie tussen het initiëren en identificeren van een visie (transformationeel leiderschap) en professioneel leren loopt via het ervaren van autonomie en verantwoordelijkheid (leerklimaat). In de vragenlijst zijn ook open vragen verwerkt om erachter te komen wat de docenten nodig hebben van hun werkomgeving en leidinggevende om professioneel leren te bevorderen. Uit deze analyse bleek dat op alle vier de open vragen hierover, docenten aangaven meer tijd nodig te hebben voor professioneel leren. Waarbij vooral wordt aangegeven dat docenten gefaciliteerd willen worden in de tijd die zij nodig hebben, door bijvoorbeeld een goede samenwerking met de roostermakers waardoor docenten niet meteen voor of na een les bezig zijn met leren. Ook blijkt uit deze analyses dat docenten graag structureel het gesprek aan willen gaan over professioneel leren, waardoor zij gestimuleerd worden door hun leidinggevende en op de hoogte worden gesteld van het aanbod. Docenten geven namelijk aan een gestructureerd plan te willen door middel van een toekomstvisie en dus geen losse cursussen of trainingen. Uit de studie blijkt dat niet alleen transformationeel leiderschap en het leerklimaat van invloed zijn op professioneel leren. Deze factoren verklaren slechts een deel van professioneel leren. Maar op basis van deze factoren en de resultaten uit de open vragen worden wel aanbevelingen gedaan. De eerste aanbeveling richt zich op de leidinggevende en wordt ‘een stip op de horizon’ genoemd. Belangrijk is dat leidinggevenden handelen vanuit een doel en met visie en deze ook overbrengen op medewerkers, zodat medewerkers weten waar zij naartoe bewegen en waarom. De tweede aanbeveling richt zich op het faciliteren van professioneel leren en wordt ‘de logistiek achter leren’ genoemd. Waarbij twee uren per week in het rooster van de docent moeten worden ingepland voor professioneel leren en elke periode één moment in het teken moet staan van een studiedag. Het doel hiervan is om docenten te helpen tijd vrij te maken voor professioneel leren waardoor scholing niet gelijktijdig wordt gepland met lesgeven. Tot slot richt de derde aanbeveling zich op het leerklimaat en wordt ‘je eigen stuurman’ genoemd. Door de tweede aanbeveling beschikken alle docenten over twee uren in het rooster voor professioneel leren. Daardoor kunnen docenten zelf kiezen hoe ze deze uren invullen waardoor het gevoel van autonomie en verantwoordelijkheid wordt gestimuleerd. Waarbij een persoonlijk ontwikkelingsbudget beschikbaar wordt gesteld, waardoor de autonomie nog meer wordt gestimuleerd.