Welk nieuws haalt de krant?

Welke nieuws haalt de krant? Een crossnationaal onderzoek naar de mate van commercialisering van Amerikaanse en Nederlandse kwaliteitskranten vanaf 1960 Het medialandschap heeft in de afgelopen decennia een aantal stormachtige ontwikkelingen doorgemaakt. Dit heeft onder andere invloed gehad op de journalistieke berichtgeving. Eén van de ontwikkelingen in het medialandschap is de toenemende commercialisering. In dit onderzoek wordt aandacht besteed aan de impact van commercialisering op kwaliteitskranten in zowel de Verenigde Staten als in Nederland. De kwaliteit van journalistiek en media krijgt veel kritiek te verduren en vormt onderwerp van debat tussen zowel journalisten als hun critici. De trend van commercialisering, waarbij amusement, entertainment en de obsessie met persoonlijkheden een steeds grotere rol zouden spelen, is voor velen een reden van bezorgdheid. Deze ontwikkeling zou een volledige en adequate informatievoorziening voor burgers in de weg staan, waardoor zij steeds moeilijker hun rol kunnen spelen in het democratische proces. Media hebben te maken gekregen met een toenemende concurrentie, vooral van nieuwe media, waarbij constante publicatiestromen mogelijk geworden zijn. Traditionele media dienen zich aan te passen om hun publiek en daarmee hun advertentie-inkomsten te behouden. Journalistieke media lijken steeds ‘commerciëler’ te worden om aandacht van mensen te trekken. Het nieuws moet in een oogwenk opvallen voor het publiek. Daarom moet het gemakkelijk zijn, alarmerend, schokkend en emotioneel. Daarnaast is volgens veel auteurs binnen de samenleving steeds meer interesse ontstaan voor personen, vooral celebrities. Elchardus (2002) spreekt in dit verband van een maatschappelijke obsessie voor persoonlijkheden. Het publieke debat zou zich daardoor steeds meer richten op persoonlijkheden in plaats van serieuze kwesties en politiek. Dit heeft ook zijn weerslag op de journalistiek. Het privéleven van beroemde personen lijkt steeds meer aandacht te krijgen evenals verhalen over het dagelijks leven van mensen in de vorm van human-interest om interesse te wekken bij de lezer. Ook de politieke berichtgeving wordt hierdoor beïnvloed. De politieke journalistiek lijkt steeds meer te draaien om politieke conflicten als een verhaal waarin slachtoffers en verraders, helden en schurken hun strijd uitvechten. Ook bestaat een sterke interesse voor de persoon achter politici, waardoor politieke berichtgeving verder gaat dan alleen politieke onderwerpen. In dit onderzoek wordt onderzocht of kranten inderdaad tekenen van commercialisering vertonen door zich meer op personen te richten in hun berichtgeving. De aandacht voor celebrity en human-interest wordt geanalyseerd ter indicatie van de mate van commercialisering van kwaliteitskranten. Hiervoor wordt een longitudinaal onderzoek uitgevoerd om lange-termijn ontwikkelingen in kaart te brengen. Verschillen tussen mediasystemen kunnen ook invloed uitoefenen op de journalistieke berichtgeving en daarom werden het Amerikaanse en het Nederlandse mediasysteem uiteengezet. Hieruit blijkt dat het Amerikaanse mediasysteem meer door de markt gedomineerd wordt dan het Nederlandse mediasysteem, waar enige vorm van overheidssteun bestaat. Daarom wordt een crossnationale vergelijking uitgevoerd tussen de Verenigde Staten en Nederland. De nieuwsberichtgeving op de eerste drie pagina’s van twee Amerikaanse en twee Nederlandse kwaliteitskranten wordt geanalyseerd op hoeveelheid, beeldgebruik, categorie en onderwerp. Vervolgens wordt specifiek de celebrity en human-interest berichtgeving op de eerste drie pagina’s onderzocht op hoeveelheid, functie, onderwerp, beeldgebruik, focus en verhaallijn. De resultaten van het onderzoek blijken zeer complex waardoor niet gesproken kan worden over een harde trend van commercialisering zoals de gebruikte theorie veronderstelt.