DOOR WOORD EN BEELD GEVORMD

Beeldvorming is een actueel onderwerp. In relatie tot de media kan dit gecompliceerde begrip gezien worden als het proces dat bijdraagt aan het beeld dat het publiek zich vormt op basis van wat de media publiceren. In de huidige geletterde samenleving speelt het visuele in de media een aanzienlijke rol in dit proces van beeldvorming. Hoe was het ruim zeventig jaar geleden gesteld met het vormen van beelden door de media? Deze scriptie handelt over de beeldvorming van de Spaanse Burgeroorlog in vier Nederlandse geïllustreerde tijdschriften in de periode 1936 tot en met 1939. Aan het begin van de twintigste eeuw zag het medialandschap er anders uit dan hoe wij het nu kennen. Er was geen 24-uurs nieuwscyclus en de informatiestromen waren, vergeleken met 2009, erg beperkt. Met de introductie van het beeld als nieuwsbron, aan het eind van de negentiende eeuw, kwamen de geïllustreerde tijdschriften op. Dit was een wekelijks verschijnend medium, dat meer diepgang en ruimte voor discussie bood dan de bestaande dagbladen. Tevens bood het geïllustreerde tijdschrift het publiek een combinatie van tekst en beeld. Deze combinatie is van invloed op het beeldvormingsproces van het publiek. In deze scriptie wordt allereerst de historie van de Spaanse Burgeroorlog uiteengezet, gevolgd door de geschiedenis van de fotojournalistiek, de opkomst van oorlogsfotografie en de beschrijving van de geschiedenis en signatuur van de voor dit onderzoek geselecteerde geïllustreerde tijdschriften. Tevens wordt aandacht besteed aan de verzuiling, een van de belangrijkste maatschappelijke ontwikkelingen in Nederland in de jaren dertig van de twintigste eeuw. De voor dit onderzoek geselecteerde geïllustreerde tijdschriften vallen wat betreft signatuur binnen een van de vier zuilen van de verzuiling. De tijdschriften die in deze scriptie zijn geanalyseerd zijn Katholieke Illustratie, De Spiegel, Wereldkroniek en Wij. Het onderzoek bestaat uit een tweeledige onderzoeksmethode, een kwantitatief en kwalitatief deel. Het kwantitatieve deel beslaat drie gekozen belangrijke momenten in de Spaanse Burgeroorlog; het begin, het bombardement op Guernica en het einde van de burgeroorlog. In dit deel van het onderzoek worden de uitgaven van de vier tijdschriften in de twee maanden na een van deze drie belangrijke gebeurtenissen geanalyseerd. Vervolgens wordt een aantal beelden aan het begin en het eind van de burgeroorlog onderworpen aan een kwalitatieve analyse. Deze resultaten dienen ter ondersteuning van de kwantitatieve resultaten en hebben een illustrerende functie. Uit de resultaten van het onderzoek blijkt, dat het beeld dat van de oorlog gegeven wordt in de eerste periode van de burgeroorlog sterk afhankelijk is van de signatuur van het geïllustreerde tijdschrift. Dit is voornamelijk terug te zien in de berichtgeving van het socialistische en het katholieke tijdschrift. Onder invloed van Duitsland wordt de berichtgeving, en daarmee de beeldvorming in de tijdschriften, aan het eind van de jaren dertig meer neutraal. De Duitse invloed op Nederland en de Nederlandse media neemt toe, waardoor de beeldvorming in alle vier de tijdschriften aan het eind van de Spaanse Burgeroorlog nagenoeg gelijk is.